TV NL EN

Basisscholen: overkoepelende aanpak ontbreekt bij bestrijding kansenongelijkheid (II)

Wat is er nodig? Deel 2 van het onderzoek door De Balie Live Journalism en AT5.

Geschreven door
De Balie Live Journalism
Artikel – Wat is er nodig voor een overkoepelende aanpak? De huidige situatie leidt tot onmacht en frustratie. Ruim honderd onderwijsprofessionals reageerden op de enquête van De Balie Live Journalism en AT5. Dit is deel twee van de resultaten.

Meer mankracht en kennis nodig 
Dat er weinig wordt geëvalueerd, is des te opmerkelijker gezien een andere opvallende uitkomst van de enquête. Namelijk dat ongeveer de helft van de respondenten, onder wie ook schoolleiders, vindt dat hun school meer aan kansengelijkheid moet doen. En dat daarvoor vooral mankracht en kennis nodig is (circa 50%), meer nog dan geld (44%). In een toelichting noemen verschillende respondenten desgevraagd de noodzaak van bijscholing van collega’s, om kansenongelijkheid te kunnen signaleren en aan te pakken. “Er zijn enorm veel initiatieven in de stad. Niet iedereen is op de hoogte”, aldus een leerkracht (anoniem) van een basisschool in Oost. De intentie is er, zegt een andere leerkracht van een basisschool in Noord. “Maar als er een gefundeerde aanpak is voor kansengelijkheid, dan moet deze gedeeld worden met alle scholen.” 

Die gedeelde aanpak ontbreekt, dat blijkt uit de veelheid aan initiatieven en de uiteenlopende definities van wat onder kansenongelijkheid wordt verstaan. Tegelijkertijd drukt het aanpakken van kansenongelijkheid ook op het werk, tijdsverdeling en motivatie van hen die in het basisonderwijs werken. Ze moeten “extra begeleiding en tijd geven aan deze kinderen”, “extra alert” zijn op de behoeften van kinderen en zijn soms “meer bezig met opvoeden dan met lesgeven”. 


Onderwijsprofessionals: moet uw school meer aan kansenongelijkheid doen?

Onmacht en frustratie 
Dat maakt het werk ook ingewikkeld en zwaar, zo blijkt uit de antwoorden van ruim een derde van de respondenten. “Lesgeven is het mooiste beroep op aarde, door de problematiek ook heel zwaar”, aldus een leerkracht op een school in Zuid. Ze ervaren veelal een hoge werkdruk, maar ook gevoelens van onmacht en frustratie. Soms klinkt pure wanhoop uit de antwoorden. Zo schrijft een leerkracht van een grote school in het centrum (anoniem) “het niet lang meer te willen en kunnen volhouden.” Een ander is er om die reden mee gestopt. Een schooldirecteur van een grote school in Nieuw-West schrijft: “Het is als schoolleider niet meer te doen omdat het gevoel hebt er geen invloed meer op te hebben. Rug tegen de muur. Dweilen met de kraan open.” 

Scholen kunnen het zichzelf een stuk makkelijker maken, zegt hoogleraar Inge De Wolf. “We zouden de aanpak van kansenongelijkheid veel gerichter kunnen doen. Als je vooral inzet op de leerlingen die onderpresteren terwijl ze beter kunnen en niet op alle leerlingen uit kansarme gezinnen, heb je te maken met een kleinere groep. Dat maakt interventies veel kansrijker. Het is wel de vraag of scholen weten welke leerlingen dit betreft. Je moet ze dan goed kennen en volgen, wat lang niet standaard is bij alle leraren.”

Onderwijsprofessionals: wat heeft uw school nodig voor de aanpak van kansenongelijkheid?

Dat vereist ook dat we weten wat werkt en dat we meer gaan evalueren, voegt De Wolf toe. In andere landen gebeurt dat volgens haar al veel meer, worden scholen actief ondersteund met kennis op maat. “Kennisinstituten brengen in kaart wat werkt en de overheid stuurt aan op evidence informed onderwijs.” De Wolf: “Gelukkig is uit de literatuur best bekend wat effectieve aanpakken zijn. Waarom starten we daar niet mee en evalueren we of deze ook in Amsterdam werken? Met onze academische Werkplaats onderwijskwaliteit, van de Universiteit Maastricht en de VU Amsterdam zijn we nu overzichtelijke handreikingen voor scholen aan het maken, gebaseerd op wetenschap en bruikbaar voor Nederlandse scholen.”

De gevolgen van corona  
Deze enquête werd uitgezet, maanden voordat het coronavirus zijn opmars deed, maar wat betekent deze crisis voor gelijke kansen? Een aantal respondenten deed een voorzet. Zo schrijft een leerkracht dat de kansenongelijkheid “pijnlijk aan het licht komt” nu. “Ouders die geen Nederlands spreken of laag opgeleid zijn, zijn niet geschikt voor het geven van thuisonderwijs. Bovendien speelt armoede een rol. Het hebben van middelen als internet en een computer is belangrijk, maar ook het creëren van een veilige leeromgeving thuis.” 

Een leerkracht op een openbare school in West (anoniem) zag een initiatief vervliegen. “Er wordt maar “mondjesmaat” aan gelijke kansen op school gewerkt. “Na veel aandringen van mijn kant zou er eindelijk voor een zeer beperkt aantal leerlingen en taalproject starten na school, maar dit is door het coronavirus niet meer mogelijk dit schooljaar.” Een ander meldt dat de geplande evaluatie niet doorgaat. 

Lees verder:

Schoolbestuurders Arnold Jonk (STAIJ) en Harry Dobbelaar (Zonova) reageren op de resultaten van de enquête.
De oorzaken van kansenongelijkheid volgens onderwijsprofessionals en hoogleraar en onderwijsinspecteur Inge de Wolf. Kijken we naar alleen de thuissituatie of naar achterstanden in de ontwikkeling van het kind?
Maatwerk voor kinderen met risico op achterstand: zelf doen, of inhuren?
Wat is De Balie Live Journalism?

De Balie Live Journalism & AT5 onderzoeken kansenongelijkheid Amsterdams basisonderwijs. Lees hier alle vijf de stukken:

– Overkoepelende aanpak ontbreekt (I)

Je bent nu hier. Overkoepelende aanpak ontbreekt (II)

Reacties schoolbesturen: “Werken aan gelijke kansen betekent ook meer doen waar dat nodig is.”

– Oorzaken kansenongelijkheid volgens onderwijsprofessionals

Maatwerk voor kinderen met risico op achterstand: zelf doen, of inhuren?