De overheid verzamelt en gebruikt veel data van burgers. Waar dit toe kan leiden, liet de toeslagenaffaire zien. Goedbedoelde maatregelen, zoals de Wet gegevensverzameling samenwerkingsverbanden (WGS) die het makkelijker maakt gegevens over burgers uit te wisselen om fraude op te sporen, kunnen ongewenste effecten hebben. Door het verzamelen van en sturen met data riskeren de Nederlandse overheid en bedrijven bepaalde groepen ongelijk en discriminerend te behandelen. Hoe voorkomen we dat het weer misgaat?
De Raad voor het Openbaar bestuur (ROB), een belangrijk adviesorgaan voor het openbaar bestuur in Nederland, concludeert in een nieuw adviesrapport dat er bij de overheid vaker sprake is van onkunde dan van onwil. Dit zou een ‘verantwoordingskloof’ in de hand werken.
De overheid verzamelt en gebruikt veel gegevens zonder daar publiekelijk verantwoording voor af te leggen. Dit vergroot de kans op discriminatie aanzienlijk. Hoe kan deze ‘verantwoordingskloof’ worden gedicht?
Met o.a. de ROB, Marietje Schaake, Reijer Passchier, Lisa van Ginneken en Lisanne Maatman zetten we stappen in de goede richting en zoeken we naar concrete oplossingen (en verantwoordelijke partijen) voor het voorkomen van nieuwe slachtoffers.
Met de ROB organiseren we twee avonden over het gezag van de Nederlandse overheid. Volgende week, op 6 juli: Een overheid zonder gezag.
De Raad voor het Openbaar Bestuur is een onafhankelijk adviesorgaan van de regering en het parlement. De ROB adviseert over de inrichting en het functioneren van het openbaar bestuur en de beleidsmatige aspecten van financiële verhoudingen tussen Rijk, gemeenten en provincies. Extra aandacht gaat uit naar de beginselen van democratie en rechtsstaat. In mei 2021 publiceerde de ROB het adviesrapport Sturen of gestuurd worden? Over de legitimiteit van sturen met data. In de aanloop naar de publicatie van het rapport organiseerden De Balie en De ROB eind 2020 samen een drieluik programma’s Democratie in digitale tijden, terug te zien via de kanalen van De Balie.
Sprekers
Marietje Schaake is internet- en privacyexpert. Tot 2019 was ze lid van het Europees Parlement namens D66. Schaake is docent en directeur internationaal beleid bij het Cyber Policy Center aan Stanford University. Daarnaast schrijft ze columns voor, onder andere, NRC en de Financial Times.
Reijer Passchier werkt als UD staatsrecht voor de Open Universiteit en de Universiteit Leiden. Eerder was hij verbonden aan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), Tilburg University en de University of Texas at Austin. Onlangs verscheen zijn boek Artificiële intelligentie en de rechtsstaatbij Boom Juridisch. Met het artikel ‘digitalisering en de (dis)balans binnen de trias politica’ (Ars Aequi 2020) won hij de Leidse Meijersprijs voor het beste gepubliceerde artikel per facultair onderzoeksprogramma en de Van Wersch Springplankprijs voor het beste juridische artikel. Zie voor meer informatie over Reijers onderzoek zijn persoonlijke website.
Lisa van Ginneken is Tweede Kamerlid voor D66. Haar portefeuille omvat ICT & privacy, Digitale overheid, Inlichtingendiensten, Personen- & Familierecht en Identiteit.
Lisanne Maatman is Lead Conversie Specialist binnen het Data & Intelligence team van Dept. In die rol is ze dagelijks bezig met het optimaliseren van websites, apps of online campagnes op basis van data. Vanuit de praktijk weet ze in welk tempo er steeds meer data verzameld en toegepast wordt, onder andere door middel van machine learning algoritmes.
Martiene Branderhorst is algemeen directeur van de gemeente Den Haag en ROB-raadslid. Daarvoor heeft zij zowel binnen het openbaar bestuur (bij het rijk, de provincie en de gemeente), als in de zorg en het onderwijs, verschillende functies vervuld op het gebied van beleid, toezicht, uitvoering en management.
Sprekers
