Toespraak burgemeester Halsema (het gesproken woord geldt)
Forum on European Culture
Deze tank zou hier niet moeten staan.
Dit plein, is een plek van theater en debat.
Van film en van dans. Van gezelligheid en romantiek.
Elke dag komen hier talloze Amsterdammers en bezoekers om cultuur te snuiven, te discussiëren, vermaakt te worden, om elkaar te ontmoeten en, uiteindelijk, om vrij te zijn.
Deze Russische tank is het symbool van het tegenovergestelde van die vrijheid.
Bij het zien van deze tank hier op deze plek slaat de kou ons om het hart.
En dat is precies de bedoeling.
In Oekraïne staan nog duizenden Russische tanks.
Als die niet zouden worden tegengehouden door Oekraïners zouden zij nog veel meer pleinen als deze oprijden.
Wij weten wat er dan gebeurt.
Dat theaters kapot worden geschoten.
En burgers vermoord worden, vrouwen verkracht en kinderen gedeporteerd.
In Poetin’s wereld is er geen vrijheid om te houden van wie je wil houden en om te zijn wie je bent.
Het is een wereld zonder gelijke rechten voor vrouwen en minderheden.
Een wereld waarin schrijvers, kunstenaars en journalisten worden vervolgd.
Voor die wereld werd deze tank ingezet.
Vroeger stond er daar, zo’n 150 meter verderop (tussen waar nu De Balie en Paradiso staan) een gevangenis.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd deze door de bezetter gebruikt om verzetsmensen, politieke gevangen en Joden te ondervragen.
Toen de Duitse politiemensen zagen dat de geallieerden ons land zouden bevrijden verbrandden ze het administratieboek.
Eén van de gevangenen schreef daarover het volgende:
‘Denken de moordenaars daarmee hun schuld ongedaan te maken?
Al die levens die daarin neergeschreven werden zijn een blijvende schreeuwende aanklacht, ook zonder boek.”
Laat deze tank hier in Amsterdam ook zo’n aanklacht zijn.
Een aanklacht namens de levens die ermee zijn verwoest.
Namens alle Oekraïners die in onze stad een veilig heenkomen hebben gezocht en welkom zijn.
Namens alle Amsterdammers die solidair zijn met Oekraïne.
Maar laat deze tank ook een waarschuwing zijn.
Dat de vreedzaamheid, de menselijkheid, de democratische waarden en vrijheid niet vanzelfsprekend zijn.
Het plaatsen van deze tank is niet een gebaar van triomf.
Integendeel, het is een gebaar van pijn, verdriet en geknakte democratie.
De tank herinnert ons eraan dat we democratie elke dag moeten verdedigen.
Tegen misinformatie en samenzweringstheorieën, extremisme en zondenbokkenpolitiek, haat en onverdraagzaamheid.
Door ons uit te spreken tegen leugens, want zonder waarheid is er geen democratie.
Door op te komen voor minderheden, want zij merken het als eerst wanneer onze vrijheid op het spel staat.
Door pal te staan voor onze journalisten, schrijvers en kunstenaars, want zij zijn de tegenmacht waar onze rechtsstaat op stut.
En door bereid te zijn, om als het moet, dat wat ons dierbaar is, met alle mogelijke middelen te verdedigen.
Slava Ukraini!
Toespraak burgemeester van Amsterdam Femke Halsem bij de plaatsing van de Russische tank op het Leidseplein, op 25 mei 2023.
(het gesproken woord geldt)