TV NL EN

Dossier Oekraïne: De schatten van de Krim + nagesprek

Bekijk trailer

Hoe een oeroude collectie uit lang verdwenen beschavingen inzet wordt van het heetste hedendaagse hangijzer in de wereldpolitiek.

Regisseur
Oeke Hoogendijk
Speeltijd
82′
Land
Nederland
Taal
Nederlands, Engels, Oekraïens, Russisch
Ondertitels
NL
Programmamaker
Stefan Malešević

De Schatten van de Krim

Sinds de Russische annexatie van de Krim in 2014 liggen objecten uit de reizende tentoonstelling ‘De Krim – Goud en geheimen van de zwarte zee’ zonder eigenaarschap in de kelders van het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Amper een maand na de opening werd de tentoonstelling gesloten en zijn de objecten stateloos gemaakt.

Van beide kanten ontving het museum direct claims: zowel het Krimmuseum dat nu in de Russische staat opereert, als de Oekraïense staat claimden de schatten. Zo werden de archeologische vondsten uit de Krim onderdeel van een politiek getouwtrek, waarin Nederland de rol van onvrijwillige scheidsrechter opgelegd kreeg, én waar de emotionele waarde van de schatten in dit langlopende conflict misschien nog wel het aller zwaarst weegt.

Dit is vooral duidelijk in de relatie van de twee vrouwen die centrale posities innemen in de plot van de film. Het hoofd van het Oekraïense nationale museum voelt zich verraden dat haar Krim-collega’s de Russische bezetting zonder weerstand hebben aanvaard, en het hoofd van het Krim-museum voelt zich persoonlijk verbonden met de objecten, waarvan ze sommige zelf uit de grond heeft gegraven en andere van collega’s heeft geleend, waardoor ze een vreselijk schuldgevoel krijgt nu de objecten in een impasse zitten.

Na de film gaan we in gesprek over wetten op het gebied van archeologie en cultureel erfgoed. Wie is eigenaar van de artefacten uit het verleden? We proberen verschillende perspectieven te geven en duiken in andere moderne voorbeelden, zoals de status van kunst verworven in de koloniale tijd.

Sprekers:

Dr. Evelien Campfens is jurist en gespecialiseerd in Internationaal cultuur- en erfgoedrecht. Ze is als postdoc verbonden aan de Universiteit Leiden, en treedt daarnaast op als adviseur in kwesties rond de illegale handel en roofkunst. In haar onlangs gepubliceerde dissertatie ‘Grensoverschrijdende claims op cultuurgoederen: eigendom of erfgoed?’ onderzoekt ze diverse categorieën betwiste kunst

Prof. dr. Nico Schrijver is emeritus hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit Leiden en schrijver van diverse juridische adviezen in gerechtelijke procedures waarbij Oekraïne betrokken is, waaronder de zaak van het Krimgoud. Nico Schrijver zal vooral ingaan op de volkenrechtelijke status van de Krim en zijn cultuurschatten en ook op de huidige oorlog in Oekraïne.

Dr. Jos van Beurden is onderzoeker koloniale collecties en teruggave, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Mede door zijn werk is het onderwerp restitutie van koloniale roofkunst in de politiek en museumwereld geagendeerd.


Zonnebloemen in zwaar weer

De zonnebloem is de nationale bloem van Oekraïne. Zoals zonnebloemen kunnen bloeien, ook als het regent, belicht dit programma krachtige films die het licht zagen tijdens de aanloop naar de oorlog.

Hoewel het conflict een onvermijdelijke rol speelt in elk van de films in deze serie, dient dat meestal als achtergrond om ons diep menselijke verhalen te vertellen over degenen die door het conflict zijn getroffen: of dat nu soldaten met PTSS zijn, museumdirecteuren zonder hun collecties, of vluchtelingen die proberen de doden te begraven in hun door oorlog verscheurde thuisland. In deze reeks nemen we films als vertrekpunt voor gesprekken over grotere onderwerpen, die in de films terugkomen.

Sprekers

Dr. Evelien CampfensJurist en gespecialiseerd in Internationaal cultuur- en erfgoedrecht.
Prof. dr. Nico SchrijverEmeritus hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit Leiden
Dr. Jos van Beurdenonderzoeker, schrijver
Jelle Baarsmoderator