Docenten zien naaktbeelden rondgaan op scholen

Interview – Hoe ziet de weg van onschuldig online seksueel gedrag tot ongewenste seks eruit? Er is weinig onderzoek gedaan naar jongeren in Amsterdam en hun ervaringen hiermee. Terwijl dit een groeiend maar slecht zichtbaar probleem lijkt. De Balie Live Journalism publiceert de komende weken interviews met Amsterdammers die zich bezighouden met deze problematiek. Deze week middelbare school docent maatschappijleer Feray Sunguroglu van College de Meer in Amsterdam Oost, over het ongewenst rondsturen van beelden onder scholieren.

Naar aanleiding van de reportage over Desteny schreef Feray ons dat exposing hét gespreksonderwerp was in haar klas. “Het uitlekken van naaktfoto’s en video’s komt met enige regelmaat voor op scholen en ik denk dat het een zwaar onderschat en onderbelicht probleem is.”

Hoe vaak heb je meegemaakt dat er ongewenst naaktbeelden rondgaan op school?

Op elke school waar ik heb gewerkt heb ik dit meegemaakt. Het gebeurt echt een paar keer per schooljaar dat er naaktbeelden van leerlingen op school rondgaan. Dit jaar ging er een filmpje rond van een leerling uit mijn klas. Ik was die dag vrij en hoorde helaas na het weekend pas dat er beelden rondgingen onder leerlingen. De jongen die het heeft gedaan kennen wij niet. Het meisje is nu bij ons op school bekend als het meisje met het seksfilmpje.

Weten docenten wel wat er speelt?

Ik denk dat het meestal wel bij de docenten terecht komt. Als het niet via de ene leerling bij ons terechtkomt dan wel bij de andere. Leerlingen zijn toch wel sensatiebelust wat dat betreft. “heeft u het al gehoord van”, begint een leerling dan en dan vertellen ze me over een video die rondgaat. En anders hoor ik het wel van collega’s.

Hoe ga jij hier als docent mee om? 

Ik heb het onderwerp exposing en shaming nu tot een vast onderdeel van mijn lessen gemaakt. Het begon bij de oproep van Tofik Dibi die de campagne #stopshaming heeft opgezet. Dat besprak ik in de klas en ik hoorde dat leerlingen op Telegram in groepen meekijken waar beelden van slachtoffers circuleren. Leerlingen zien dat elke paar minuten honderden berichten met foto’s en video’s worden geüpload. Jullie reportage over de 13-jarige Desteny die zelfmoord pleegde nadat er seksbeelden van haar werden verspreid maakte veel los in mijn klas. Sommigen leerlingen kenden haar. Daarna volgde het nieuws over acteur Bilal Wahib. Toen heb ik het in mijn klas opnieuw tot gespreksonderwerp gemaakt. Mijn leerlingen hadden die video van Bilal op hun telefoon. We hebben toen besproken wat de zedenpolitie is, want dat woord kenden ze toen opeens allemaal. Aan het eind van de les begrepen leerlingen dat het strafbaar is om die video’s te verspreiden. Ze komen dan echt naar me toe om te vragen of ze het kunnen verwijderen. 

In mijn eerstejaars klas, dat zijn kinderen van 11 en 12 jaar, begin ik met de vraag of leerlingen vinden dat de schuld ligt bij de slachtoffers waarvan het materiaal wordt verspreid. Eerst denken ze dat het probleem ligt bij het maken van de naaktbeelden. Dan moet je dat ook maar niet doen, vinden ze. Maar aan het eind van de les zien de leerlingen in dat het probleem ligt bij degene die het online zet en de mensen die het doorsturen.

Voeren docenten deze gesprekken vaak genoeg?

Ik weet dat dit gesprek te weinig wordt gevoerd in de klas. Veel docenten én leerlingen vinden het een heel ongemakkelijk gesprek. Ik heb veel leerlingen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond en als ik begin over een naaktfoto zie ik ze al oncomfortabel  kijken. Het helpt dat ik zelf een Turkse achtergrond heb, van mij nemen ze sneller iets aan. Een stukje seksualiteit hoort echt bij de puberteit. Je moet het erover hebben als docent. 

Op een eerdere school werd er een foto van een jongen doorgestuurd. Een collega reageerde in de docentenkamer met “heb je die foto gezien?”. Dat vond ik zo raar. Leerlingen vragen me ook vaak, ‘heb je die foto gezien?’ Dan zeg ik meteen “natuurlijk wil ik dat niet zien, ben je gek! Verwijderen!”. Want wat voor voorbeeld geef ik, als ik zelf meekijk? En daarbij, kijken naar foto’s van minderjarigen is al strafbaar. Maar blijkbaar weet niet iedereen dat.

Ik merk ook dat er collega’s zijn die de schuld bij het slachtoffer in plaats van de dader leggen. ‘Waarom stuur je dan ook een naaktfoto?’ zeggen ze. Als wij als volwassenen al zo denken, hoe moet dat dan voor de jeugd zijn. 

Wat heb je nodig om deze gesprekken nog beter te voeren?

Ik ben geen professional hierin. Ik kan wel ongemakkelijke onderwerpen bespreken, maar wij docenten weten niet voldoende hoe we dit het beste kunnen aanpakken. Ik zou graag lespakketten willen hebben of leren hoe hier mee om te gaan. En scholen zouden een gezamenlijk plan moeten hebben zodat het probleem van shaming en exposing breder wordt aangepakt. Natuurlijk kunnen we niet alles voorkomen, maar iemand als Desteny was dan misschien wel geholpen.

Heb je een tip, verhaal of idee over dit onderwerp? Deel dit vooral met ons via: livejournalism@debalie.nl.

Ben je zelf slachtoffer van het ongewenst verspreiden van beelden of wil je advies? Kijk dan op www.helpwanted.nl