Veel meldingen van jongeren waarvan naaktbeelden zijn verspreid

Interview –

Vaak vergeten we jongens als het gaat om online seksuele intimidatie. Terwijl financiële afpersing onder jongens erg veel voorkomt.

Hoe ziet de weg van onschuldig online seksueel gedrag tot ongewenste seks eruit? Er is weinig onderzoek gedaan naar jongeren in Amsterdam en hun ervaringen hiermee. Terwijl dit een groeiend maar slecht zichtbaar probleem lijkt. De Balie Live Journalism publiceert de komende weken interviews met Amsterdammers die zich bezighouden met deze problematiek. Deze week Simone Belt van Helpwanted.nl, over naaktbeelden als chantagemiddel.

Wat voor meldingen ontvangen jullie als het gaat om online seksuele intimidatie?
We krijgen veel meldingen binnen van jongeren waarvan hun naaktbeelden zonder toestemming online zijn verspreid. Die jongeren ondersteunen wij met het offline halen van de naaktbeelden.

Maar het gaat ook een stap verder. Jongeren zijn zo bang om exposed te worden, dat we zien dat het dreigen met exposen een middel kan zijn om jongeren af te persen. Exposen en chantage zijn dus erg gelinkt aan elkaar. We zien eigenlijk twee vormen van afpersing terug: seksuele afpersing en financiële afpersing. 

Wie zijn slachtoffer van financiële afpersing?
Bij afpersen met geld worden vooral jongens gechanteerd met hun naaktbeelden in ruil voor geld. Vaak vergeten we jongens als het gaat om online seksuele intimidatie. Terwijl financiële afpersing onder jongens erg veel voorkomt. 

Hoe kwetsbaarder de situatie van een jongen is, hoe kwetsbaarder hij is voor afpersing. Denk bijvoorbeeld aan jonge homoseksuele jongens die nog niet uit de kast zijn gekomen en via Grindr een naaktfoto versturen. Dan ben je extra chantabel als iemand dreigt om je naaktfoto te verspreiden.

Meestal wordt een naaktfoto niet verspreid, omdat het de afperser niet gaat om het exposen maar om het geld. Dit dwingt jongens ook niet om hierover te praten. Uit ons onderzoek naar financiële afpersing met naaktvideo’s of –foto’s van jongens onder de 27, kwam naar voren dat van de 200 jongens maar 2,5% het aan hun ouders had verteld. Het grootste deel had er nog nooit met iemand over gesproken. De schaamte is meestal enorm bij jongens en ze voelen zich daardoor ook erg alleen.

Hoe zit het met vrouwelijke slachtoffers?
Afpersing met met meer naaktfoto’s of onvrijwillige seks komt vooral voor bij meisjes. Het eerste contact wordt meestal gelegd op een online platform, waar daders contact met veel meiden tegelijk zoeken. 

We kregen bijvoorbeeld een melding van een meisje (14) dat via social media in contact kwam met een man. Hij zei dat hij 21 jaar oud was, maar in werkelijkheid was hij 30. In eerste instantie gaf hij haar veel aandacht en complimentjes. Zij was destijds onzeker en het ging niet zo goed thuis en op school. Toen er een band was ontstaan werd het gesprek seksueel. Op momenten waarop ze twijfelde of weigerde om een naaktfoto te sturen, begon de emotionele manipulatie. Dit soort manipulatie komt veel voor. “Ik heb jou toch ook dingen gegeven, waarom doe je dit dan niet voor mij?” Het is dan heel moeilijk om ‘nee’ te zeggen. Haar naaktbeelden werden vervolgens gebruikt haar te chanteren.

Dit soort voorbeelden zien we veel. Nadat er foto’s of video’s zijn gestuurd wordt gedreigd de beelden online te zetten, of screenshots van de gesprekken naar de ouders te sturen. In sommige gevallen kan het zelfs zo ver gaan dat ze gedwongen wordt om fysiek af te spreken met de man zelf, wat kan leiden tot onvrijwillige seks, soms ook met andere mannen. Deze meisjes zijn er van overtuigd dat er geen uitweg is, ze durven het aan niemand te vertellen. Ze zijn ervan overtuigd dat het hun eigen schuld en verantwoordelijkheid is. 

Wat moet iemand doen bij chantage?
Het is altijd belangrijk om te onthouden dat dreiging met een naaktfoto vooral een middel is om iets voor elkaar te krijgen. Om geld te verdienen, nog meer foto’s ontvangen, macht te krijgen of seks. Je moet niet ingaan op die bedreigingen. Als je dit wel doet, zien we dat het niet meer stopt. En je hebt geen enkele garantie dat beeld niet alsnog online komt. We raden altijd aan om het volgende te doen:

1. Betaal de afperser nooit en stuur ook nooit meer naaktfoto’s. 
2. Blokkeer en rapporteer de dader: verbreek direct al het contact. Veel afpersers zeggen: “als je mij blokkeert dan zet ik alles online”. Dat is vaak een bluf. 
3. Zorg ervoor dat je de privacy instellingen op jouw accounts goed hebt ingesteld. Zodat er weinig informatie over jou te vinden is. Zoals de namen van je familie, je adres, je telefoonnummer etc. 
4. Neem contact op met Helpwanted.nl. Wij kunnen ook contact opnemen met sociale media platforms en profielen sneller rapporteren. 

Wat is er voor nodig om meer grip te krijgen op online seksuele intimidatie?
Meer duidelijkheid in wetgeving rondom online seksuele intimidatie is hard nodig. Het gaat al de goede richting op, maar online geweld krijgt vaak minder prioriteit dan fysiek geweld. Duidelijke wetten zijn dus essentieel. En het is cruciaal dat ook op het gebied van handhaving stappen worden gezet.

Daarnaast moeten we kijken naar de manier waarop we praten over dit onderwerp. We zien ontzettend veel jongeren die twee keer slachtoffer worden: eerst van online seksuele intimidatie. En vervolgens opnieuw door negatieve reacties uit hun omgeving. Slachtoffers horen regelmatig: “Had je maar niet een foto moeten sturen, dat is niet slim van je geweest”. Niet alleen van hun eigen leeftijdsgenoten, maar ook van hulpverleners, politie, ouders en docenten. Hierdoor geven slachtoffers zichzelf de schuld. Het is enorm moeilijk om dat eruit te praten. De boodschap moet zijn: een naaktfoto versturen is niet slecht, het ongewenst verspreiden daarvan wel.