Beland op een pornowebsite: hoe kom je er weer af?
Interview – Hoe ziet de weg van onschuldig online seksueel gedrag tot ongewenste seks eruit? Er is weinig onderzoek gedaan naar jongeren in Amsterdam en hun ervaringen hiermee. Terwijl dit een groeiend maar slecht zichtbaar probleem lijkt. De Balie Live Journalism publiceert de komende weken interviews met Amsterdammers die zich bezighouden met deze problematiek. Met deze week: jurist Willem van Lynden.
Met zijn bedrijf MediaMaze helpt Willem van Lynden slachtoffers van online shaming bij het verwijderen van nare beelden en teksten. Als bestuurslid van de Stichting Stop Online Shaming zet hij zich in voor principiële juridische procedures ter versterking van de rechten van slachtoffers waarvan hun beelden ongewenst zijn verspreid. We vragen naar de ervaringen van Van Lynden met het offline halen van beelden. Want eenmaal online is niet altijd online.
Wat zie jij online gebeuren als het gaat om het verspreiden van naaktbeelden?
Een van de problemen is dat mensen te gemakkelijk online video’s en foto’s kunnen uploaden op pornowebsites. Bijna alle pornowebsites werken met hetzelfde model. Wat je nodig hebt om hier een video te uploaden is een e-mailadres, dit kan gewoon een Gmail of Hotmail adres zijn. En je moet een paar vinkjes zetten waarmee je verklaart dat iedereen in beeld 18+ is en toestemming heeft gegeven voor de opnames en publicatie. Dan wordt er aangenomen dat dit waar is. Dat klopt heel vaak niet. Als je dan vervolgens een klacht indient bij een grote pornowebsite erkennen die bedrijven dat vaak en halen ze de video offline. Bij Pornhub komen iedere dag duizenden klachten binnen en verwijderen ze dagelijks duizenden filmpjes. Alleen is het dan al te laat, andere pornowebsites kunnen die video’s overnemen en plaatsen. Dat zijn vage en obscure websites zonder NAW (naam, adres en woonplaats) gegevens. Vaak zijn die websites ook anoniem geregistreerd. Met een beetje geluk hebben ze een contactformulier, maar ook daar reageren ze vaak niet op.
Hoe kunnen die grote pornowebsites meer verantwoordelijkheid nemen?
Ze moeten veel strenger controleren of er echt sprake is van toestemming bij iedereen die heeft meegewerkt aan de video. De verantwoordelijkheid ligt nu alleen nog bij de persoon die de video uploadt. Die zijn vaak anoniem. Als een gebruiker een video wil uploaden kan al veel worden verholpen door eerst een filmpje te vragen waarin alle personen uit de video zichtbaar zijn, zichzelf voorstellen en op beeld toestemming geven voor de publicatie. Daarnaast zouden ze ook hun paspoort of ID-bewijs moeten uploaden. Zowel de mensen in de video als de persoon die de video uploadt.
Het financiële model van deze websites verandert hierdoor, waardoor de kosten niet meer opwegen tegen de inkomsten. Veel video’s zullen ook niet online komen als je als website alles goed checken en je moet ook meer werk verrichten. Samen met hogere kosten zou dat betekenen dat 99% van de pornowebsites moet opdoeken.
Hoe kan wetgeving hier op inspelen?
Het zou op elke wijze verboden moeten worden om pornowebsites te hosten of registreren zonder NAW gegevens. Hierdoor kan je de kleine en obscure pornowebsites die nu zo makkelijk de video’s verspreiden beter controleren en eventueel de toegang ertoe afsluiten.
We zien nu ook dat er veel exposekanalen bestaan op social media. Daar worden ook beelden verspreid waarop meisjes of jongens niet eens naakt zijn, zoals dansfilmpjes van jonge meisjes. De beheerders van dit soort accounts moeten zich ervan bewust zijn dat als hij of zij iets post zonder toestemming van de persoon in beeld, dit gevolgen heeft voor die persoon. Als je weet dat als je iets post waardoor het meisje wordt bedreigd en je blijft het consequent doen, dan moet er ergens een moment zijn waarop deze consequenties ook onder de verantwoordelijkheid vallen van degene die post. Die persoon hitst namelijk mensen op. Wij hebben qua ‘shamen’ in Nederland de grens gelegd bij een naaktvideo, daar begint blijkbaar onze schaamte in de Westerse cultuur. Maar die grens is anders bij andere culturen, terwijl de impact vaak hetzelfde kan zijn.
Wanneer is het lastig om iets offline te halen?
Wij kunnen voornamelijk helpen als iets openbaar toegankelijk en vindbaar is. Ik weet dat steeds meer op het niet-openbare internet rondgaat, zoals WhatsApp of Telegram. Juridisch gezien kan je daar weinig tegen doen. Er bestaat geen regelgeving hiervoor. Het verspreiden van een blootfilmpje van een 16-jarige mag niet, volgens het straf- en privaatrecht. Alleen is het op platforms als WhatsApp moeilijk te achterhalen wie het als eerste stuurde. Als je dat wel weet kan je een zaak beginnen tegen degene die begonnen is met verspreiden. En je kan het filmpje ook niet wegkrijgen, mensen kunnen het makkelijk opslaan op hun telefoon. Omdat alles end-to-end encrypted is op WhatsApp is het moeilijk om foto’s of video’s op te sporen. Ook WhatsApp zelf weet dus niet wat mensen onderling versturen. Deze encryptie is natuurlijk een mooi idee, want dit garandeert onze privacy. Maar er is een keerzijde, niemand kan reguleren wat daar verstuurd wordt. Je kan het alleen controleren op de telefoons van mensen zelf en dat wil je niet als overheid.
Hoe kunnen kijkers op pornowebsites betere afwegingen maken?
Dat is voor een kijker vaak lastig. Veel amateurvideo’s op pornowebsites zijn niet geverifieerd, maar sommige professionele pornoproducenten laten hun video’s er ook expres amateuristisch uitzien. Meestal is alles wat er professioneel uitziet wel oké.
Wat ik vooral aan mensen mee zou willen geven is dat we allemaal anders moeten kijken naar beelden die gelekt worden. Het is echt nooit de schuld van het slachtoffer. Als ik ze spreek dan zeggen ze ook vaak: “ik had me natuurlijk ook nooit moeten laten filmen”. Terwijl het niet zijn of haar schuld is, iemand anders is fout. Het slachtoffer de schuld geven gebeurt nu nog te veel en het effect daarvan op een slachtoffer is erg groot. Ik zie slachtoffers die constant bang zijn dat iemand het filmpje vindt en weer online gooit. Ook jaren later nog. Dat hebben mensen niet door. Het is ook heel makkelijk voor de buitenwacht om te zeggen: “je had ook niet…”, terwijl ze zelf ook wel foto’s naar hun partner sturen. Sommigen hebben de pech dat hun ex-vriendje de in vertrouwen toegestuurde naaktbeelden verspreidt. We zouden hen daar niet voor moeten veroordelen.
Ben je zelf slachtoffer of wil je advies? Kijk dan op www.helpwanted.nl
Heb je een tip, verhaal of idee over dit onderwerp? Deel dit vooral met ons via: livejournalism@debalie.nl.
