“Er is leven na een uitgelekte naaktfoto”

Artikel – De Balie Live Journalism is nu drie maanden bezig met het onderzoek ‘EXPOSED’ naar online seksuele intimidatie onder jongeren in Amsterdam. We beginnen langzaam een beeld te krijgen over hoe jongeren zich seksueel online gedragen. In de bijeenkomst ‘Eerste hulp bij exposing’ gingen we in gesprek over de haken en ogen die komen kijken bij (potentieel) uitgelekt beeldmateriaal. Samen met Arda Gerkens, Willem van Lynden, Feray Sunguroglu en Cindy Schuls hebben we het gehad over hoe er moet worden omgegaan met beelden die ongewild online staan.

Net als in de eerste bijeenkomst blijkt dat het meest hardnekkige probleem de schaamte en het schuldig maken van het slachtoffer is. Zo stelt Arda Gerkens van Helpwanted voor het woord ‘exposing’ niet meer te gebruiken. Dit suggereert dat het slachtoffer iets heeft fout gedaan wat wordt blootgelegd, terwijl die alleen een foto heeft verstuurd in goed vertrouwen. De persoon die de foto verspreidt is verkeerd bezig en schendt het vertrouwen van het slachtoffer. Jongeren experimenteren met seks, dat doen ze ook online. Hun hele leven speelt zich online af, het is niet gek dat ze ook daar hun seksuele gevoelens uiten.

Daarnaast zegt Gerkens dat Helpwanted adviseert dat ouders signalen moeten kunnen herkennen van kinderen die online ongewenst gedrag hebben meegemaakt. Het kan zijn dat deze kinderen zich terugtrekken, veel op hun telefoon zitten, verzuimen op school en slechte cijfers halen. Ze wil jongeren op het hart drukken dat er leven is na een uitgelekte naaktfoto. Vaak denken jongeren dat ze zelf schuldig zijn, maar de (psychologische) effecten kunnen even erg zijn als daadwerkelijke verkrachting of aanranding.

Jeugdagent Cindy Schuls zegt dat er veel moet worden ingezet op preventie, om te zorgen dat er minder meldingen uiteindelijk bij de politie komen. Gerkens antwoordt hierop dat ze gevallen hoort waarbij minderjarigen worden weggestuurd en geen aangifte kunnen doen omdat de politie aangeeft dat ze zelf de foto hebben gemaakt en ze zelf strafbaar zijn omdat ze kinderporno hebben gemaakt.

Docent maatschappijleer Feray Sunguroglu geeft aan dat er volgens haar behoefte is aan een plek waar alle hulp en aangifte op samenkomt, zodat het slachtoffer niet meerdere malen verhaal hoeft te doen. Hierop zouden experts, politieagenten en psychologische hulp geboden worden. Arda geeft aan dat Centrum Seksueel Geweld zo een plek is, waaraan Cindy toevoegt dat er in dat geval een contactpersoon voor elke school zou moeten komen. Sunguroglu geeft ook aan dat het voor docenten moeilijk is om voorlichting te geven over dit probleem.  Er is hoge werkdruk en voor sommige docenten is het een ongemakkelijk gesprek. Hier zouden lerarenopleidingen een rol in kunnen spelen.

Als er beelden online staan kan jurist Willem van Lynden tegen betaling met zijn bedrijf helpen de beelden offline te halen. Van Lynden geeft aan dat “eens online altijd online” niet klopt, hij zegt dat “eens online zou weer online kunnen komen” een beter gezegde is. Beelden die online staan kunnen offline gehaald worden maar het kan altijd ergens offline opgeslagen zijn en ooit weer opduiken. Deze beelden duiken vaak echter niet opnieuw op als ze eenmaal offline gehaald zijn. De website Helpwanted doet dit ook met korte lijntjes als ‘trusted flagger’ bij platforms als Facebook, waardoor de melding sneller opgepakt wordt. Voor de overheid zijn er nog stappen te zetten wanneer het gaat over het offline halen van beelden. Van Lynden zegt dat Autoriteit Persoonsgegevens zou moeten optreden tegen beelden die op websites staan zonder toestemming. Dit word momenteel niet nageleefd door gebrek aan capaciteit.

Als het op pornowebsites aankomt geeft van Lynden aan dat deze van te voren zouden moeten controleren of er toestemming is voor de upload van beelden en dit verifiëren door middel van bijvoorbeeld legitimatie. Dit snijdt in het business model van deze websites omdat het tijd kost en minder materiaal oplevert.