‘De vaste lasten lopen niet in de pas met de inkomens’
Bijeenkomst – Op 5 maart kwamen Amsterdammers samen om het thema ‘Keihard werken, amper rondkomen’ te bespreken.
“Ik hou niets over aan het eind van de maand. Ik heb twee inwonende kinderen, mijn man is afgekeurd en heeft een kleine uitkering. Ik werk 40 uur per week in de schoonmaakbranche, maar het is vallen en opstaan. Armoede onder werkenden verdient meer aandacht.”
Met haar schrijnende verhaal opent Khadija Hiyati het gesprek van de avond. Al snel volgen er meer verhalen – van een filmmaker die door zijn wisselende inkomen in de knoop raakt met gemeentelijke regelingen tot Stella de Swart die vertelt hoe belangrijk het is dat ze de schaamte over haar vroegere armoede overwon. “Ik praat er heel veel over, vooral ook hoe je de schaamte kan doorbreken.”
Het is één van de redenen om met elkaar het gesprek aan te gaan in De Balie. Elkaars verhalen horen, elkaar zien, naar aanleiding van een onderzoek dat de nieuwe onderzoeksredactie De Balie Live Journalism is opgestart. De komende maanden wil De Balie het probleem van Amsterdammers die keihard werken, maar amper rondkomen op de kaart zetten én dat in een verrassende slotavond presenteren waarin journalistiek en theater samenkomen. Uiteraard wordt ook wethouder Moorman uitgenodigd.
Maar, vertelde Tim Wagemakers aan het begin van de bijeenkomst, dat is geen kwestie van journalistiek werk achter bureaus. Juist nu het onderzoek nog niet af is, moet het opengegooid en bediscussieerd worden door mensen die zich erin herkennen of ermee bezighouden. Halverwege februari verscheen in NRC Handelsblad ons eerste stuk met bevindingen. Daaruit bleek dat Amsterdam een groeiende groep mensen kent met een onzeker inkomen, die tussen wal en schip vallen. De gemeente Amsterdam heeft ze slecht in beeld, waardoor beleid tekort schiet.
Ook bleek uit verhalen van aanwezigen dat naast de inkomstenkant er ook meer aandacht moet komen voor de uitgavenkant. Lector armoede-interventies Roeland van Geuns erkende dat in gesprek met redactielid Manon Stravens. “De afgelopen 20/30 jaar zijn we in koopkracht bijna niet vooruit gegaan, de vaste lasten lopen niet in de pas met de inkomens. De energierekening wordt niet gecompenseerd, ja misschien aan het eind van het jaar, maar iemand met een laag inkomen heeft daar niets aan als hij in januari de energierekening krijgt.”
Meedenken, meepraten en meebeslissen
Hoe nu verder? En hoe het onderwerp nog beter op de kaart te zetten? Dat was de vraag van de avond, in de hoop júist ook van betrokken Amsterdammers te horen óf, en hoe ze mee willen helpen aan dit journalistieke verhaal. En suggesties te geven waar meer aandacht voor zou moeten komen.
Omdat er zowel ervaringsdeskundigen, als experts, als vertegenwoordigers van de gemeente waren, was er veel te bespreken: over de moeilijkheid van regelingen en de nuance die de gemeente plaatste over het werk dat er wel degelijk verzet wordt. Uit veel tafels bleek wantrouwen richting de regelingen: aanwezige ZZP’ers gaven aan dat het traject waar je bij de gemeente in kan als lastig wordt ervaren én wantrouwen te voelen. Tegelijkertijd erkent ook Roeland van Geuns dat de gemeente Amsterdam ruimhartig is ten opzichte van veel andere gemeenten.
Concrete feedback vanuit elke tafel leverde 9 aandachtspunten op voor het vervolg van ons journalistiek onderzoek:
– Werkcarrière in de stad is veranderd. De instituties en de stad zijn niet aangepast op zzp’ers, oproepkrachten of mensen in loondienst.
– Een blinde vlek in het onderzoek is nog de rol van de werkgever: moet die niet meer doorgroeimogelijkheden bieden? Is goed werkgeverschap niet ook zorgen dat je geen armoede faciliteert?
– Educatie voor ZZP’ers met betrekking tot financiële zekerheid: hoe is dat nog beter te organiseren?
– Hoe bedien je ZZP’ers die buiten de armoederegelingen vallen, maar op korte termijn een financieel gat willen vullen?
– Meer aandacht voor de oorzaken van armoede, per groep is dit verschillend.
– Coaching: hoe vind je klanten, hoe zet je een onderneming op?
– Regelingen nog duidelijker vindbaar (en in hoeverre kan dat überhaupt nog?)
– Er zou een sociale kaart moeten komen die de verhalen van mensen uit de stad visueel maken.
– Solidariteit beter organiseren: hoe beschermen we beroepsgroepen tegen bijvoorbeeld de Ubers met slechte werkomstandigheden?
Enige collectieve kritiekpunt op de bijeenkomst? De tafelgesprekken waren te kort. Les voor de volgende keer.
Waar gaan we mee aan de slag?
Nu denk je misschien: waar focus je wel en niet op? Hoe kom je tot je keuze? Allemaal terechte vragen waar we graag zo transparant mogelijk over willen zijn. Allereerst hebben we de negen aandachtspunten naast de ideeën gelegd die we via de enquête binnenkregen. Bij het maken van de selectie voor het vervolg van ons journalistiek onderzoek hebben we gekeken naar de mate waarin een factor genoemd is, de relevantie ervan en de impact (zwaarte) op de gehele economische situatie van mensen die keihard werken, maar amper rondkomen in Amsterdam.
– Vanuit de enquête gaven veel mensen aan open te staan voor een interview. De komende dagen gaan we daarmee aan de slag.
– Veel aandachtspunten hadden te maken met ZZP’ers die in moeilijkheden komen en de moeilijke aansluiting bij de gemeente. En aan de andere kant de gemeente die zegt wel degelijk maatwerk te leveren. Iemand koppelde ook terug – “veel ZZP’ers zijn niet arm, maar wel kwetsbaar.” Wat is de bovengrens van armoede? Daar moeten we mee aan de slag. Én we willen nog inzichtelijker maken wat er gebeurt wanneer je als ZZP’er aanklopt bij de gemeente.
– Vanuit een gesprekstafel kwam de suggestie een verzamelplek met verhalen van Amsterdammers te maken. We hebben nu al op de website https://debalie.nl/live-journalism/ portretten gemaakt van mensen die zich herkennen in ons verhaal. Dat gaan we nog beter visueel presenteren: een kaart is daarbij een goed idee.
Daar waar wij als journalistieke redactie een rol in kunnen spelen, pakken we direct op. We graven door in de bronnen die ons aangedragen zijn, maken oorzaken en gevolgen breder bekend en hopen daarmee onderbelichte misstanden aan de kaak te stellen. Dit doen we via de stukken die we schrijven en de bijeenkomsten die we organiseren. Maar we vinden het ook belangrijk om de verwachtingen te managen over de oplossingen die aangedragen zijn. Wij verkeren helaas niet in de positie om deze te implementeren, maar we kunnen ze wel voor jullie benoemen en de ideeënrijkheid zichtbaar maken. Dat doen we dan ook graag, via dit verslag en via de portretten.
Save the date
- 19 april: de uitgavenkant onder de loep
We hopen je graag terug te zien bij de vervolgbrainstormsessie op 19 april. De eerste sessie ging met name over de inkomenskant, maar veel mensen wezen ons erop dat de uitgavenkant ook belangrijk is. Daarom gaan we het duurdere leven in de stad centraal stellen. Welke kosten maken mensen nu? Wat houden ze over? - Met potlood 12 juni: artistieke slotavond met o.a. wethouder Moorman
Op 12 juni organiseren we naar alle waarschijnlijkheid onze slotavond. We willen dan al onze resultaten bundelen en middels verhalen van Amsterdammers, theatrale interventies en gesprek vol de schijnwerpers op het onderwerp zetten én daarmee de politieke agenda beïnvloeden.
Hoe kan ik hier aan bijdragen?
Merk je het verschil in kosten in de stad? Lasten, belastingen, de prijs van boodschappen? Het afgelopen jaar zijn er een aantal zaken veranderd in de stad – maar cijfers zeggen soms meer dan woorden: we hopen dat er mensen zijn die ons inzicht willen geven in hoe het leven voor hen duurder is geworden. Want concrete voorbeelden werken beter dan duizend beschrijvingen.
Stuur een mailtje naar: livejournalism@debalie.nl
*Heb je een andere vraag of mis je iets in dit verslag? Laat het ons weten!