TV NL EN

Fatima Jaouni (33)

‘Mijn dochter kreeg een vmbo-advies, terwijl ze één van de hoogste citoscores van de klas had.’

Portret – Fatima Jaouni (33) heeft drie kinderen van 6, 11, en 15. De goede rapporten en ijverige werkhouding van haar oudste dochter hadden moeten zorgen voor een vwo-advies, maar de school schatte haar in als vmbo-leerling. Terwijl ze met haar cito-score van 546 bij de drie hoogst scorende kinderen van de klas hoorde. Nu zit haar dochter in de derde klas van het vwo. Dat haar dochter onderschat werd, maakte veel indruk op het gezin. ‘Het ergste vond ik dat mijn dochter zowat bevroor tijdens het adviesgesprek. Dat ze het niet helemaal begreep, zei ze met een trillend stemmetje. De woede die ik toen voelde zal me altijd bijblijven.’

Sinds de eerste jaren van de basisschool bestonden de rapporten van de dochter van Fatima Jaouni uit lovende woorden over haar werkhouding en sociaal-emotionele ontwikkeling. Op haar leerlingen volgsysteem-toetsen scoorde ze voornamelijk niveau A (uitmuntend) en B (goed), op ‘een C’tje voor haar studievaardigheid na’.

In groep 7 kreeg haar dochter het voorlopige schooladvies. Jaouni vroeg haar man of hij vrij kon nemen van werk. ‘Ik was helemaal opgetogen. Mijn dochter, mijn man en ik dachten dat het minstens havo zou worden, hopelijk vwo.’De interne begeleider zou bij het gesprek aanwezig zijn en kende de dochter van Jaouni sinds de voorschool. Ook over de leerkracht maakte het gezin zich geen zorgen. ‘Die was redelijk nieuw, maar ze was altijd positief tijdens de rapportgesprekken.’

Een C voor studievaardigheid
Toch sloeg op de fiets, onderweg naar het gesprek, de twijfel toe. ‘Mijn man zei tegen me dat hij er niet zoveel vertrouwen in had, omdat we ‘anders’ zijn. Hij doelde op onze migratie-achtergrond. Ik sprong gelijk in de verdediging: hoezo anders? Waarna we elkaar maar geruststelden en besloten dat we het gesprek af moesten wachten.’

De leerkracht begon het gesprek vriendelijk, bedankte het gezin voor hun komst. Waarna ze direct ter zake kwam: het voorlopige schooladvies was vmbo-t. ‘Mijn man vroeg waar het advies op gebaseerd was. Waarop de leerkracht antwoordde dat de belangrijkste reden was dat ze een C had gehaald voor haar studievaardigheid. Dat is een toets die je één keer krijgt in groep 7, daar hebben ze ook nooit voorwerk op gehad. Het advies zou over meer dingen moeten gaan, de school zou het kind moeten kennen.’

Ondanks dat het gesprek vier jaar geleden plaatsvond, weet Jaouni nog goed hoe ze zich op dat moment voelde. ‘Ik kon wel door de grond zakken. Niet dat er iets mis is met vmbo, absoluut niet, maar het advies strookte niet met haar werkhouding en rapporten. Ze had geen enkele onvoldoende. Mijn dochter bevroor zowat. Toen ik haar vroeg hoe het ging, antwoordde met ze een trillend stemmetje dat ze het niet begreep. Ze had havo of vwo verwacht, minimaal. Maar ze was niet bezig met adviezen, het kind deed gewoon wat ze leuk vond. Ze was ijverig, had altijd haar huiswerk op orde. Het voelt zo gek als dat type leerling een vmbo-t advies krijgt.

Ik probeerde verstandig te reageren en geen emotie te tonen, terwijl ik zoveel woede en onbegrip voelde. Ik zei dat we het niet eens waren met het advies en stelde voor om twee dagen in beraad te gaan voordat we verder zouden praten.’

Voordat dat eerste adviesgesprek plaatsvond, was Jaouni niet erg betrokken bij school. ‘Ik voelde me schuldig en vroeg me af of ik niet meer betrokken had moeten zijn bij school, vaker mijn gezicht had moeten laten zien.’ Toch vindt ze dat dat voor het advies niet uit zou moeten maken.

Juridisch advies
In die twee dagen verzamelde Jaouni alle rapporten en beoordelingen die haar dochter ooit kreeg in een dossier en diende een klacht in bij de school over het advies. De school hoeft geen gehoor te geven aan een dergelijke klacht, dus zocht ze uit wat voor verdere stappen ze zou kunnen nemen, zoals naar de onderwijsinspectie stappen. Ook won ze alvast juridisch advies in. ‘We hadden geluk dat de nieuwe directrice van de school ook leerkracht was geweest en mijn dochter kende. Toen mijn klacht bij haar terechtkwam, antwoordde ze dat ze vermoedde dat mijn dochter minstens havo zou kunnen doen.’

Na twee dagen vond het tweede gesprek plaats, het nieuwe voorlopige advies werd bijgesteld naar ‘havo kans’. Jaouni vindt het kwalijk dat de school niet secuur te werk is gegaan bij het geven van een voorlopig advies. Bij het eerste advies merkte de leerkracht op dat ze moest letten op haar spelling, terwijl de score van haar methodetoets voor spelling uitmuntend was. ‘Dan weet je dat er iets fout is gegaan, dat ze niet nauwkeurig naar haar voorgeschiedenis hebben gekeken. We zijn allemaal mensen, we maken allemaal fouten. Maar onderadvisering komt vaker voor, dit is geen incident.’

Blinde vlek
In groep 8 scoorde de dochter van Jaouni op de eindtoets 546 van de 550 punten. Eén van de hoogste scores van de klas. ‘We waren allemaal zo trots en aangedaan, ook de docenten.’

Jaouni vindt het moeilijk te bepalen waar de onderschatting precies vandaan komt, ze weet wel dat de leerkracht een cruciale rol speelt. ‘Met een schooladvies kun je iemand maken of breken, daar ligt een grote verantwoordelijkheid. Ik denk persoonlijk toch dat mijn man een punt had, dat leerkrachten een blinde vlek kunnen hebben voor de capaciteiten van kinderen met ouders die bijvoorbeeld minder zichtbaar zijn op school, of een migratie-achtergrond hebben.’

Haar dochter zit inmiddels in de derde klas van het vwo. ‘Van jongs af aan wil ze architect worden, maar de laatste tijd hoor ik haar over het ministerie van Onderwijs. Ze wil het systeem aanpakken, meebepalen over hoe het onderwijs eruitziet.’

 

Ben je werkzaam in het onderwijs?Help ons mee met de enquête voor onderwijsprofessionals!

Ik kon wel door de grond zakken. Niet dat er iets mis is met vmbo, absoluut niet, maar het advies strookte absoluut niet met haar werkhouding en rapporten.

Op de hoogte blijven?Meld je aan voor de Live Journalism nieuwsbrief!