‘Journalistiek theater’ in de Molenwijk in Amsterdam: liever die oude vertrouwde cv dan het warmtenet
In de Molenwijk in Amsterdam-Noord liet debatcentrum De Balie woensdag met ‘journalistiek theater’ ambtenaren en woningcorporaties inzien waarom buurten het vertikken om van het aardgas af te gaan. ‘Een krant kan je wegleggen. Zo’n stuk moet je tot het einde uitzitten.’
Geschreven door Bert van Zoelen
Wat hebben de bewoners van de Molenwijk eraan als ze kiezen voor een warmtenet? Is dat goedkoper? Tot hilariteit van het publiek in Amsterdam-Noord staat de bevlogen energiecoach op de provisorisch gecreëerde theatervloer in buurthuis De Evenaar meteen met haar mond vol tanden bij die ene, toch zo logische vraag.
Met het warmtenet gaan ze er geheid op vooruit, zo probeert zij de fictieve flatbewoners te overtuigen. Nou ja. “Gemiddeld genomen en per saldo.” Volgt een ingewikkelde redenering vol mitsen en maren die erop neerkomen dat het natuurlijk afhankelijk is van hun stookgedrag. “Dat is zo ongeveer hoe het in elkaar zit, min of meer.”
In het ‘journalistiek theaterstuk’ dat De Balie woensdagavond opvoerde in het buurthuis worden de vier bewoners van Het Appartementencomplex niet voor het warmtenet gewonnen. Wat niet helpt is dat ze al te veel aan hun hoofd hebben – een alleenstaande moeder die wantrouwend wordt van welke instantie dan ook, maar ook een bejaarde weduwnaar die per definitie aanhikt tegen veranderingen. Zelfs de argwaan van een drukbezette yup op de galerij is gewekt, als hij merkt dat de corporatie niet thuis geeft bij schimmelproblemen.
Klarenbug en H-buurt
‘Flatvertegenwoordiger’ Bep, een mooie rol van de uit Dunya & Desie bekende Christine van Stralen, wordt geacht haar buren te winnen voor de plannen van de woningcorporatie om van het aardgas af te gaan. Ze voelt zich verantwoordelijk als huurder van het eerste uur, maar ook zij wordt niet warm van het alternatief voor de oude vertrouwde cv. Daar komt nog bij dat ze haar wijk snel ziet veranderen, met steeds meer appartementen die worden verkocht.
Het is een beklemmend theaterstuk dat haarfijn duidelijk maakt waarom de huurders in bijna alle Molenwijkflats ‘nee’ hebben gezegd tegen het warmtenet. Steengoeie acteurs doen de rest. Merlijn Geurts van De Balie schreef het stuk op basis van journalistiek onderzoek in Klarenburg (Nieuw-West) en de H-buurt (Zuidoost). En de Molenwijk dus. “De verhalen kloppen,” zegt onderzoeksleider Zara Toksöz. “Niets is verzonnen.”
Toksöz verklapt dat Bep losjes gebaseerd is op flatvertegenwoordiger Trix ter Voert van Molenwijkflat de Grondzeiler, die eerder in Het Parool al honderduit vertelde over haar twijfels. Bij De Balie noemen ze het: live journalism. Journalistiek komt tot leven op het toneel, waardoor het in volle omvang binnenkomt.
Eerlijk en helder verhaal
“Als we een interview doen in De Balie met een wethouder of een corporatiedirecteur verzanden we snel in cijfers,” zegt Toksöz. “Nu zie je het verhaal van de bewoners en hoe ze leven op het moment dat de woningcorporatie met zo’n plan komt. Die denken dan eerst aan het achterstallig onderhoud en de lekkages die ze daar maar niet kunnen oplossen.”
Het stuk werd deze maand ook al in De Balie en in Eindhoven opgevoerd. In het debatcentrum miste het zijn uitwerking niet. De hoge ambtenaar die de zieke wethouder Zita Pels verving, merkte pijnlijk eerlijk op dat ze blij was om te zien waar de mensen die zij aanstuurt tegenaan lopen als ze de buurten ingaan. De woningcorporaties kwamen tot de conclusie dat ze geen eerlijk en helder verhaal hebben.
Toksöz hoopt dat het stuk een discussie losmaakt over de manier waarop Amsterdammers bij de plannen om van het aardgas af te gaan worden betrokken. “We kunnen toch niet nog tien jaar zo doorgaan?”
Een andere reden waarom het journalistiek theater volgens Toksöz goed werkt: eenmaal in de zaal kan niemand zich nog onttrekken aan het verhaal. “Een krant kan je wegleggen, een website kan je wegklikken. Zo’n stuk moet je tot het einde uitzitten.”
Bewoners worstelen
Na afloop in het buurthuis noemt stadsdeelvoorzitter van Noord Brahim Abid het theaterstuk ‘een spiegel’. “Het is pijnlijk om te zien hoe iedereen zijn eigen beslommeringen heeft, terwijl de machinerie vanuit overheid en corporaties daar overheen dendert met een abstract doel en overheidsmarketing.”
“Bep was net Trix!” zegt Gonnie du Gardijn uit de Molenwijk. De Balie had daar nog flyers uitgedeeld, maar niet veel buurtbewoners waren op het theaterstuk afgekomen. In de zaal zaten toch vooral ambtenaren en corporatiemedewerkers. “Het was heel erg raak, het liet precies zien waarmee de bewoners worstelen,” zegt Du Gardijn. “Ze zouden dit in de Tweede Kamer moeten opvoeren.”
Vanuit de Molenwijk hebben de bewoners wel contact gehad met een Kamerlid en de wethouder. “Dan geven we ze onze rapporten mee, maar dat zijn cijfers,” zegt Du Gardijn. Toch anders dan zo’n theaterstuk. “Dit leeft. Dit komt binnen.”
Dit artikel verscheen op Parool.nl.