TV NL EN

Kansenongelijkheid op basisschool: onbewuste vooroordelen of kwetsbare thuissituatie?

Oorzaken volgens onderwijsprofessionals en hoogleraar onderwijssystemen Inge de Wolf

geschreven door
De Balie Live Journalism
Artikel – Een overkoepelende aanpak tegen kansenongelijkheid in het Amsterdamse basisonderwijs ontbreekt. Ligt de oorzaak bij onbewuste vooroordelen of kwetsbare thuissituaties?

Oorzaken van kansenongelijkheid volgens onderwijsprofessionals 
Volgens tweederde van de respondenten ligt kansenongelijkheid bij factoren in de thuissituatie van de leerlingen, zoals taalachterstand, armoede, opleiding ouders en migratieachtergrond (zie grafiek). Zoals Jolanda Buitenhuis, directeur van de Narcis-Queridoschool in West, het samenvat: “Je toekomst wordt niet alleen bepaald door wat je weet en kunt, maar ook door je geboorteplaats, het salaris van je ouders en door de kleur van je huid.” Een enkeling vindt dat eerst de “armoede bestreden moet worden, zodat de kinderen niet zonder ontbijt naar school hoeven te komen. Zolang dit probleem niet wordt opgelost, is het dweilen met de kraan open.”

Top 10 oorzaken kansenongelijkheid volgens onderwijsprofessionals (1-5)

Veel minder respondenten leggen een verband met bijvoorbeeld onderadvisering van de leerlingen en mindset van leerkrachten en/of schoolbestuur. Tien respondenten leggen min of meer expliciet een verband met vooroordelen en schooladviezen. Volgens hen ontstaat kansenongelijkheid als “blinde vlekken” en het “bij voorbaat al plaatsen van kinderen in een hokje op basis van afkomst” leiden tot lagere schooladviezen. Zo stelt intern begeleider Karen van Kooten dat “het niet gaat over programma’s, maar om je eigen rol te willen zien als school, bewust zijn van eigen vooroordelen, open te staan voor andere meningen en achtergronden.” Ook belemmeringen in het onderwijssysteem, zoals de vroege selectie (dat kinderen al op hun twaalfde hun schooltype moeten kiezen) en moeilijke doorstroom – speerpunten van de gemeentelijke Kansenaanpak – worden veel minder genoemd. Het lerarentekort is daarentegen wel een belangrijke oorzaak volgens de onderwijsprofessionals. Scholen met veel achterstandsleerlingen worden het hardst geraakt door het lerarentekort, zo blijkt uit onderzoek. Terwijl juist deze kinderen, zoals een leerkracht (anoniem) op een school in Nieuw-West zegt, behoefte hebben aan stabiliteit en regelmaat. “Kwetsbare kinderen hebben last van een sneller verloop van leerkrachten door het lerarentekort.” 

Top 10 oorzaken kansenongelijkheid volgens onderwijsprofessionals (6-10)

“Scholen hanteren een heel algemene definitie van kansenongelijkheid”, zegt hoogleraar en onderwijsinspecteur Inge de Wolf. “Het lijkt vooral te gaan om het helpen van kinderen uit armere, laagopgeleide en/of migrantengezinnen. Eigenlijk ongeacht hoe deze leerlingen zich ontwikkelen. Dit maakt het aanpakken van kansenongelijkheid een heel grote uitdaging. Verder valt me op dat hun eigen verwachtingen, die onbewust bevooroordeeld zijn, niet als probleem genoemd worden. Dit terwijl we uit onderzoek weten dat dit een van de hoofdproblemen is. Dit is zichtbaar bij de adviezen, waarbij grote groepen leerlingen in Amsterdam ondergeadviseerd worden (60% van de schooladviezen sluiten niet aan op de cito-score, volgens berekeningen van de Amsterdamse dienst Onderzoek, Informatie en Statistiek, red.). Het heeft opnieuw te maken met de definitie: kijken we naar alleen de thuissituatie of naar achterstanden in de ontwikkeling van het kind. Ik ben voor dat laatste.”  

Lees meer:

Maatwerk voor kinderen met risico op achterstand: zelf doen, of inhuren?
Wat is De Balie Live Journalism?

De Balie Live Journalism & AT5 onderzoeken kansenongelijkheid Amsterdams basisonderwijs.
Lees hier alle vijf de stukken:

– Overkoepelende aanpak ontbreekt (I)

Overkoepelende aanpak ontbreekt (II)

Reacties schoolbesturen: “Werken aan gelijke kansen betekent ook meer doen waar dat nodig is.”

Je bent nu hier. Oorzaken kansenongelijkheid volgens onderwijsprofessionals.

Maatwerk voor kinderen met risico op achterstand: zelf doen, of inhuren?