“We moeten stoppen met victim blaming”

Artikel – Het onderzoek EXPOSED van De Balie Live Journalism naar Amsterdamse jongeren die met sexting, sextortion, shaming en exposing te maken hebben is nu twee maanden bezig. Door middel van interviews met o.a. experts, advocaten, docenten, instanties en slachtoffers wordt langzaam duidelijk welke obstakels deze jongeren moeten overwinnen. Tijdens onze eerste bijeenkomst gingen we met Tofik Dibi, Myrna Cleef en The Phoenix Sisters in gesprek over de problemen rondom online seksueel gedrag en de offline gevolgen hiervan. Kijk hier het programma terug:

Uit het gesprek blijkt dat er vooral vanuit de maatschappij anders omgegaan moet worden met schaamte rondom gelekte naaktbeelden. Er ligt een rol bij de ontvangers van deze beelden, zo zegt Myrna Cleef. Een foto delen met iemand hoort bij gezond seksueel gedrag. Waar het om gaat is dat foto’s en filmpjes niet verspreid worden en dat het slachtoffer niet de schuld krijgt van de gelekte beelden, ook wel victim blaming genoemd. Daarnaast moeten mensen zich realiseren dat niet elke foto vrijwillig wordt gestuurd.

Er moet volgens de sprekers goede en eenduidige voorlichting komen. De reguliere seksuele voorlichting tijdens biologieles mist voorlichting over liefde, relaties, seksualiteit en grenzen en wensen. Dit zijn belangrijke onderwerpen om jongeren weerbaar te maken. Ook ligt hier een verantwoordelijkheid bij de ouders. Opvoeden op sociale media moet gedaan worden zoals dit op anderen vlakken ook gebeurt, stap voor stap met interesse voor het kind.

Daarnaast komt shaming en exposing overal voor, maar kan de impact verschillen per cultuur of religie. Bij biculturele achtergronden speelt schaamte een grote rol. Zo zegt Sara Dekker (The Phoenix sisters) dat dit kan leiden tot afstoting van familie of de community. Hierdoor kunnen slachtoffers een lager zelfbeeld krijgen en kwetsbaarder worden voor seksuele uitbuiting. Wel is het belangrijk voor slachtoffers om te weten dat het mogelijk is om uit een situatie die uitzichtloos lijkt te komen, zelfs als er beelden online staan.

Ook moet bewustzijn worden gecreëerd over bijvoorbeeld seksuele uitbuiting in hotels of appartementen. De maatschappij moet deze signalen herkennen. Zowel offline als online is de toekijker problematisch, hier ligt volgens de sprekers het probleem en de oplossing. Tofik Dibi geeft aan dat shaming geen nieuwe problematiek is. Het bestond altijd al, op het schoolplein en bij het zwembad. Dat het nu online gebeurt is wat het problematisch maakt. Op Facebook, Snapchat, Telegram, Tiktok en Instagram spelen deze problemen zich af, maar online ontbreekt het aan toezicht.