HVL – Zijn terroristen ook verzetsstrijders?

Gemist? Video's komen op De Balie TV en De Balie Vimeo. Tijdens dit programma spreken we met Tom Polnaija, een van de kapers van de basisschool in Bovensmilde. Hij legt uit hoe hij de woede, verdriet en diepe teleurstelling van zijn ouders heeft ingeslikt, hoe hij radicaliseerde en een terrorist werd. De daden van Tom hebben ook zijn zoon, Joenoes Polnaija, sterk beïnvloed. Joenoes vertelt zijn kant van het verhaal. Hij speelt deze avond scènes en liederen uit de voorstelling die hij hierover gemaakt heeft. Bij aankomst in Nederland in 1951 werd Tom met zijn familie in het voormalige concentratiekamp Westerbork ondergebracht, 12 kilometer van de bewoonde wereld. De naam Westerbork was veranderd in Kamp Schattenberg. De leefomstandigheden in Schattenberg deden de naam van het kamp geen eer aan. Alle Molukkers zaten bij elkaar en waren tot elkaar veroordeeld. Tom: “Het voelde als het wilde westen. Velen liepen zichtbaar met wapens. Wapens afkomstig uit de koffers van de mannen die klaar stonden om terug te keren naar de Molukken. Wapens die waren gebruikt in het KNIL.” Schattenberg is een broedplaats vol frustraties, spanningen en geweld. Tegelijkertijd wordt er gezwegen, is er verdriet en het gemis van thuis. Wat heeft dat met Tom gedaan? Hoe wordt haat geboren, hoe gevoed en hoe kom je zover dat je een gijzelnemer wordt? Tom heeft in de gevangenis de haatspiraal kunnen ombuigen, neemt verantwoordelijkheid voor zijn daden. Hij wil zijn verhaal delen, de dialoog aangaan met de toenmalige slachtoffers.
Hoewel de omschakeling van haat naar liefde centraal staat in zijn verhaal, is de ontwikkeling van de haat een belangrijke stap om het proces te snappen. Niet om de daden te vergoelijken, maar om inzicht te krijgen hoe frustratie zijn uitweg zoekt als we ons niet gehoord voelen. Ook nu zijn er in onze samenleving groepen die gefrustreerd zijn. Tom wil met het delen van zijn verhaal de boodschap uitdragen dat communicatie een onmisbare schakel is in de stap naar verbetering. Als we blijven praten en luisteren, is er ruimte voor begrip. Hoewel de weg naar verbetering en meer sociale cohesie tussen verschillende bevolkingsgroepen soms ver lijkt, geven verhalen als die van Tom Polnaija ons hoop. Zoals hij zelf zei tijdens de Masterclass van Herman Cools op 16 februari 2018: “Ik wil de toekomst in, daar moeten we zijn met zijn allen. Schouder aan schouder.” Joenoes Polnaija – zoon van Tom – heeft samen met theatermaker Fiona Kelatow de muzikale intieme voorstelling DENGAR gemaakt. Met DENGAR willen zij, als derde generatie Molukkers in Nederland, een brug slaan tussen het verleden en het heden en vertellen wat niet verteld wordt. Terwijl Joenoes Molukse melodieën laat klinken, neemt hij je mee terug de schoolbanken in. We zien gesloten koffers van zijn opa en gaan van schepen vol specerijen naar stilstaande treinen. Wat betekenen de daden die zijn vader in het verleden heeft verricht vandaag voor Joenoes? Hij vertelt zíjn kant van het verhaal, speelt fragmenten en enkele liederen uit de voorstelling. www.deweekvanherdenkenvolleven.nl
  Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door het vfonds.