Gemist? Video's komen online via De Balie TV en De Balie Vimeo Met Leven en Lot als zijn magnum opus wordt Vasili Grossman beschouwd als een van de grootste Russische schrijvers van de twintigste eeuw. Naast zijn literaire werk reisde Grossman vanaf 1941 mee met het Rode Leger als journalist voor De Rode Ster. Met o.a. Michel Krielaars, chef Boeken bij NRC en voormalig Rusland-correspondent, journalist en Rusland-correspondent Olaf Koens en socioloog en genocide-expert Ton Zwaan gaan we op 15 april in gesprek over Grossmans leven en werk. Tijdens de oorlog deed Vasili Grossman verslag van grote gebeurtenissen als de Slag bij Stalingrad, de tankslag bij Koersk en de bevrijding van vernietigingskampen als Majdanek en Treblinka. Zijn nietsverhullende ooggetuigenverslagen over de gebeurtenissen aan het Oostfront bezorgden hem grote populariteit. Grossman zag het als de mens zijn plicht om kennis te nemen van de verschrikkingen van zijn tijd en alles te doen om dit in de toekomst te voorkomen. Een boodschap die nog altijd actueel is. Het blijft dan ook belangrijk om Grossman te lezen en zijn drijfveren te begrijpen. Michel Krielaars verzorgt de inleiding. Olaf Koens zal het werk van Grossman vanuit zijn eigen ervaringen als oorlogsjournalist duiden. Ellen Rutten (professor Slavische literatuur) vertelt wat Grossman betekent heeft voor de Russische literatuur en Ton Zwaan (socioloog en medewerker bij het NIOD) bespreekt Grossmans beschrijvingen van genocide en zijn inspanningen om specifieke aandacht te vragen voor de ondergang van de Joden. Tijdens het programma zal Patrick Duijtshoff van De Theatertroep passages uit het werk van Grossman voordragen. Het programma wordt gemodereerd door Yoeri Albrecht. Over Grossman
Vasili Semjonovitsj Grossman (Berditsjev 1905 – Moskou 1964) had een carrière als mijningenieur, en ontwikkelde zich tot schrijver en oorlogsjournalist. Hoewel de Joodse Grossman zelf de oorlog redelijk ongeschonden doorkwam, was dat anders voor zijn familie. Zijn moeder stierf tijdens een massa-executie in het dorp Berdichev, iets wat Grossman zichzelf erg kwalijk nam. Vasili Grossman eindigt zijn hartverscheurende rapportage De Hel van Treblinka, waarin hij de verschrikkingen van het concentratiekamp gedetailleerd beschrijft, met de volgende zinnen: “We moeten onthouden dat het racisme en het fascisme niet alleen verbitterd en vernederd uit deze oorlog zullen komen, maar ook met zoete herinneringen aan hoe gemakkelijk uitvoerbaar de massamoord was. Dat is wat iedereen die hart heeft voor de eer, de vrijheid en het leven van alle volken en de gehele mensheid zich consequent, dagelijks in herinnering moet roepen”. Na de oorlog wijdde Grossman zich weer aan fictie, zoals hij dat voor de oorlog ook gedaan had. Hij werkte tien jaar aan zijn magnum opus Leven en Lot. Het werk – waarover hij schrijft dat hij 'erom gaf als een vader om zijn kinderen' – werd in 1961 in beslag genomen. Er kwam een verbod op publicatie. De reden die hiervoor werd opgegeven was dat het werk te veel nadruk legde op de Jodenvervolging, terwijl de officiële ordening was dat schrijvers de slachtoffers van de oorlog niet in groepen mochten verdelen. Grossman had echter in het boek veel kritiek op het communistische systeem en de Sovjet-Unie. Hoewel hij het nationaal-socialisme en het communisme niet gelijkstelt, heeft hij wel degelijk oog voor de parallellen tussen de twee systemen. In de drie jaar die Grossman nog leefde nadat zijn epos ‘gearresteerd’ was, was hij een gebroken man. Onder de leden van de Schrijversbond was hij persona not grata geworden. Pas in 1980 verscheen het boek in het Westen, nadat zijn vriend en dichter Semyon Lipkin een kopie uit de Sovjet-Unie had gesmokkeld. Na de glasnost verscheen het boek ook in Rusland. Het werd unaniem onthaald als een meesterwerk. Naast Leven & Lot verscheen in Nederland de bundel Een klein leven, met o.m. Grossmans beroemde verslag uit kamp Treblinka, Een schrijver in oorlog, een selectie uit Grossmans journalistieke stukken en aantekeningen uit de jaren 1941-1945, en Brieven aan mijn moeder. Foto van Ellen Rutten gemaakt door Jeroen Oerlemans.
Redactie: Ianthe Mosselman (De Balie) Aanbevolen literatuur: Een schrijver in oorlog
auteur: Vasili Grossman
Vasili Grossman werd in 1905 geboren in de stad Berdisjev in de Oekraïne. In 1941 trad hij in dienst van het Rode Leger als schrijver voor de legerkrant De Rode Ster en werd de populairste oorlogscorrespondent van Rusland. Het blad werd niet alleen in het leger maar ook onder het gewone volk grondig gelezen. Door verslag uit te brengen van de verdediging van Stalingrad, de val van Berlijn en de Holocaust werd Grossman een oorlogsheld. Lees meer Bestel dit boek
Leven en lot
auteur: Vasili Grossman
Leven & lot is een breed opgezet epos over de Russische Tweede Wereldoorlog. De lezer leeft mee met Mostovskoj, de bejaarde bolsjewiek van het eerste uur die in Duitse krijgsgevangenschap vasthoudt aan de onbuigzame overtuigingen waarvoor hij geleefd heeft; met Ljoedmila, de vitterige echtgenote van hoofdpersoon Viktor Strum, die nadat haar zoon gestorven is haar man, dochter en moeder verwaarloost; en met Nikolaj Krymov, de doorgewinterde partijfunctionaris die de hypocrisie en de terreur van de partij pas begint te doorzien als hij er zelf het slachtoffer van wordt. Lees meer Bestel dit boek
Een Klein Leven
auteur: Vasili Grossman
Vasili Grossman, auteur van het meesterwerk Leven en lot, schreef in zijn leven vele brieven, journalistieke stukken, verhalen en essays. In Een klein leven zijn deze bijeengebracht. Van Grossmans eerste succes, het doordringende `In de stad Berditsjev , waarmee hij de lof oogstte van schrijvers als Maksim Gorki en Isaak Babel, tot de volledige tekst van zijn beroemde verslag uit kamp Treblinka. Lees meer Bestel dit boek
Reis door Armenië
auteur: Vasili Grossman
Een aantal maanden na de arrestatie van zijn meesterwerk 'Leven en lot' door de Sovjetregering nam Grossman de redactie op zich van een dikke Armeense roman. Hij was blij dat hij een excuus had om twee maanden door Armenië te reizen, en noteerde zijn indrukken van het land: het rotsachtige berglandschap, de oude kerken, de inwoners en hun gewoonten. Reis door Armenië staat vol levendige observaties van een buitenstaander, maar bevat ook Grossmans gedachten over zijn plaats als schrijver in Rusland, over menselijke waardigheid en over zijn eigen sterfelijkheid. Lees meer Bestel dit boek