Waarom zijn Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië tussen 1945 en 1949 nooit vervolgd? En wat vertelt dit ons over de Nederlandse rechtsstaat en omgang met de geschiedenis?
“‘Bij het vegen van de trap moet je bovenaan beginnen’, klinkt het al decennia onder Indiëveteranen.” Zo opent Maurice Swirc De Indische doofpot, het eerste boek over Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië tussen 1945 en 1949 dat vanuit rechtshistorisch perspectief is geschreven.
Het boek verscheen aan de vooravond van de presentatie van de conclusies van het onderzoek ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’. Dat onderzoek oordeelt over het optreden van de Nederlandse overheid in deze periode, en spreekt over stelselmatig en wijdverbreid ‘extreem geweld’ van Nederlandse zijde. Het leidde tot ‘diepe excuses’ van premier Rutte aan de bevolking van Indonesië.
Maar gaan die excuses ver genoeg? En wat zeggen de conclusies van Maurice Swirc, en die uit het onderzoeksrapport, over Nederland? Swirc laat zien dat de hoogste militaire leiding en de regering in Den Haag de door Nederlandse militairen gepleegde oorlogsmisdaden in de doofpot stopten. Dit gebeurde onder meer door klokkenluiders te negeren en te intimideren, bewijsmateriaal te vernietigen, onafhankelijk onderzoek te traineren en via verhullende juridische constructies als de Verjaringswet. De overheid wilde en het volk mocht niet weten wat zich in Indonesië afspeelde. Wat zien we in de spiegel die deze juridische en historische doofpot Nederland voorhoudt?
Sprekers
Over de sprekers
Maurice Swirc is onderzoeksjournalist. Hij is gespecialiseerd in mensenrechten en rechtshistorische onderwerpen. Hij is auteur van De Indische doofpot: Waarom Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië nooit zijn vervolgd (februari 2022).
Veeru Mewa verwierf bekendheid als advocaat van slachtoffers en nabestaanden van onder meer de Faro ramp in Portugal (1992), de Turkish Airlines crash op Schiphol (2009), de Afriqiyah Airways ramp in Tripoli (2010) en de ramp met vlucht MH17 (2014).
Francisca Pattipilohy is getuige van de koloniale, Japanse en Republikeinse tijd in Indonesië, en woont sinds 1968 in Nederland. Jeffry Pondaag is voorzitter van stichting Comité Nederlandse Ereschulden. Hij zet zich met deze stichting in voor de belangen van nabestaanden van Indonesische slachtoffers van Nederlandse oorlogsmisdaden. De stichting komt ook op voor Indonesië-weigeraars die 4 tot 7 jaar gevangenisstraf kregen. Samen schreven ze een open brief met bezwaren tegen het onderzoek ‘Dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950.’
Anne-Lot Hoek is historica en journalist. Ze schrijft sinds 2012 over de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd voor NRC Handelsblad, Vrij Nederland, De Groene Amsterdammer en De Lage Landen. Na zeven jaar onderzoek in Indonesië schreef ze De strijd om Bali: Imperialisme, verzet en onafhankelijkheid 1846-1950 (2021).
Lara Nuberg schrijft, spreekt en maakt (audio)verhalen over koloniale geschiedenis en identiteit. Ze publiceerde in de Volkskrant, Het Parool, VPRO Gids en Moesson en schreef een van de essays in De nieuwe koloniale leeslijst (2021).