Sociale huurwoningen tegen woekerprijzen onderverhuurd aan ongedocumenteerden

Reportage – In Amsterdam vindt een schimmige handel plaats van illegale onderhuur van sociale huurwoningen tegen woekerprijzen. Het gaat dan bijvoorbeeld om bedragen van 1500 euro per maand, terwijl dat gemiddeld zo’n 544 euro is. Woningcorporaties schatten de misbruik op tussen de tien en twintig procent van de totale woningvoorraad. AT5 en De Balie Live Journalism duiken de komende maanden in de werk- en leefomstandigheden van Amsterdammers zonder verblijfsvergunning en belichtten een schokkende wereld van onderhuur voor extreem hoge prijzen.    

De vorm van uitbuiting raakt vooral ongedocumenteerden, waarvan velen momenteel in Amsterdam door de Coronacrisis hun inkomsten verloren zijn. Maar het raakt ook Amsterdammers die al lang op wachtlijsten staan voor een sociale huurwoning en hierdoor langer moeten wachten.

Verschillende gezinnen die we volgen hebben te maken met een schimmige wereld van extreme prijzen voor illegale onderhuur. We kregen inzage in whatsappgesprekken waarin huurwoningen worden aangeboden. Tussenpersonen vragen grote bedragen voor het vinden van een woning. Ook wordt er zonder duidelijk reden huurverhoging aangekondigd. Mensen zonder verblijfsvergunning zeggen vaak geen andere keus te hebben dan akkoord te gaan.

Sinds de coronapandemie is een groot deel van deze groep hun inkomsten kwijt. Veel van hen kunnen de extreem hoge huurprijzen die ze voor woningen moeten betalen niet meer opbrengen.

De methode waarop de woningen worden onderverhuurd is vaak hetzelfde. Het begint met een oproep van de woningzoekende in een van de vele whatsappgroepen die er voor ongedocumenteerden bestaan. Van baantjes tot woningen. In de groep zitten ook vaak tussenpersonen die mensen helpen bij het vinden van een woning, mits je bemiddelingsgeld betaalt.

“Drie bedragen moest ik betalen. Huur, borg, en bemiddelingsgeld voor een tussenpersoon. In totaal betaalden we 3150 euro.”

Huurder: “drie bedragen moest ik betalen. Huur, borg, en bemiddelingsgeld voor een tussenpersoon. In totaal betaalden we 3150 euro.”

Na het betalen voor de tussenpersoon moet de huurder een maandprijs betalen aan de onderhuurder. De huur moet maandelijks contant in een envelop in de brievenbus worden gegooid. De verhuurder heeft zelf de sleutel van de brievenbus en haalt het geld daarin op. Hierna volgt een volgende stap in de uitbuiting. De verhuurder meldt via whatsapp dat de huurprijs omhoog moet, zonder duidelijke redenen.

Huurder: “de eerste maanden betaalde ik 1300 euro. Daarna werd het verhoogd naar 1500 euro.”

Als de huurder zegt dat betalen geen optie is, wordt via whatsapp gemeld dat ze dan een andere woning moet zoeken. Vaak wordt door de verhuurder alle sloten veranderd op het moment dat er niemand thuis is.

Gianni Da Costa is als vrijwilliger in contact met honderden ongedocumenteerden en hoort vaak over de extreme kosten van het illegaal onderhuren. “Soms 1500, soms 1700, soms 2000 euro. Ik heb zelfs gehoord van 2500 euro. Er wonen drie a vier gezinnen in een eenkamerappartement om de hoge huur te kunnen opbrengen.” Hij luidt de noodklok: “Dit kan zo niet langer doorgaan”.

Woningcorporaties zeggen in 2019 tegenover FD dat ze naar schatting te maken hebben met een hoog aantal fraudegevallen. Stadgenoot schat dat het om 10 tot 20 procent van hun woningen gaat. Ymere en Rochdale kunnen bevestigen dat met duizenden woningen illegaal worden verhuurd. 

Hoe groot het misbruik precies is, is moeilijk in te schatten, zegt Wethouder Sociale Zaken, Rutger Groot Wassink: “In 2019 waren er ruim 700 zaken van misbruik waarvan 60 procent ging om illegale onderhuur.”

Volgens de wethouder zorgt het illegaal onderverhuren voor langere wachttijden voor mensen die op de wachtlijst staan voor een woning.  “De wachtlijst is lang, het zou kunnen helpen als we illegale onderhuur nog meer kunnen opsporen. Dit heeft absoluut een prioriteit.”

In Amsterdam wonen naar schatting tussen 15.000 en 30.000 ongedocumenteerden. Maar volgens ongedocumenteerden zelf is deze schatting nog conservatief.

Reageren? Of meewerken aan ons onderzoek naar misstanden in de werk- en leefomstandigheden van Amsterdammers zonder papieren? Mail LiveJournalism@DeBalie.nl