Techdenkers: wie bewaakt de bewakers?

Let op: dit programma vindt plaats in het kantoor van Adyen in Amsterdam, op Rokin 49.

Onlangs heeft het kabinet een wetsvoorstel gedaan om de bevoegdheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten ingrijpend te veranderen. De nieuwe wet geeft de diensten meer vrijheden om te surveilleren en af te luisteren, zonder vooraf te worden getoetst. Het opereren van de AIVD en MIVD gebeurt (nog) onder toeziend oog van de toetsingscommissie TIB, maar de functie van de toetsingscommissie verandert. Wat voor gevolgen heeft deze nieuwe wet op de lange termijn voor rechtsstaat en samenleving?

Volgens de ministeries van Binnenlandse Zaken en Defensie is de Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma nodig om digitale dreigingen voor de nationale veiligheid de baas te kunnen zijn. Volgens voormalig toezichthouder van de TIB (Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden), Bert Hubert, heeft de wet grote gevolgen voor privacy en de persoonlijke leefsfeer, daarom is hij recentelijk afgetreden. Toezicht op afluisteren en surveilleren wordt beperkt, toezicht op technische risico’s wordt afgeschaft en bevoegdheden van de diensten worden verruimd.

Hubert trekt de effectiviteit van zijn werk als toezichthouder in twijfel als deze wet doorgang vindt en uit daarbij grote zorgen over privacy en de rechtsstaat. In deze Techdenkers spreken we met Bert Hubert en Quirine Eijkman, vicevoorzitter College voor de Rechten van de Mens, over zijn beslissing om op te stappen, het belang van goed toezicht, het maatschappelijk belang van privacy en digitale mensenrechten.

In een tijd van oplopende geopolitieke spanningen is het verleidelijk om veiligheidsdiensten meer bevoegdheden te geven, maar overzien we wel de mogelijke gevolgen op de langere termijn? Hoeveel inbreuk op onze privacy en levenssfeer ten behoeve van onze veiligheid wilt de burger accepteren?

Over de sprekers

Bert Hubert is voormalig toezichthouder bij de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden, die de bevoegdheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten toetst aan de wet. Daarnaast is hij de oprichter van PowerDNS, software waar een groot deel van het Internet in Europa op draait en werkte hij voor de AIVD.

Quirine Eijkman is lector Toegang tot het Recht aan de Hogeschool Utrecht. Daarnaast zit zij in de Raad van Advies van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) en is zij ondervoorzitter van het College voor de Rechten van de Mens.

Stilstaan bij vooruitgang

Met de programmaserie Techdenkers slaan De Balie en Adyen de handen ineen om tot serieuze en structurele reflectie op de rol van technologie in onze samenleving te komen. We gaan de dialoog aan met specialisten, beleidsmakers, kunstenaars en ervaringsdeskundigen en onderzoeken het spanningsveld tussen wat kan en wat wenselijk is. 

Sinds maart 2022 vindt er iedere maand een programma plaats in de evenementenruimte van het nieuwe kantoor van Adyen aan het Rokin. De programma’s worden inhoudelijk verzorgd en uitgezonden door De Balie.