Van wereldvreemd naar wereldberoemd: vrijdenker Deborah Feldman
Op 30 oktober vertelt Deborah Feldman in De Balie over de kwetsbare positie van vrouwen in religie en over de systemen die ten grondslag liggen aan vrouwenonderdrukking.
Het tegenovergestelde van een onbezorgde jeugd. Deborah Feldman (1986) groeit grotendeels ouderloos op in New York. Haar moeder wordt al snel verliefd op een andere vrouw en verdwijnt uit beeld. Haar vader is er nog wel, maar heeft een verstandelijke beperking en kan nog geen kamerplant in leven houden. De enige reden dat Feldman bestaat, was omdat haar ouders deel uitmaakten van de Satmar-gemeenschap, een notoir in zichzelf gekeerde subgroep binnen de toch al ultraorthodoxe chassidische Joden. Voor hen is reproduceren het hoogst haalbare in het leven, waardoor vaders werk er na de bevruchting wel weer opzit. Het project-Deborah geldt immers al als geslaagd.
Haar vangnet bestaat uit een verstikkend hechte gemeenschap, met een lange lijst ondoenlijk strenge regels, die ook nog eens om de haverklap worden aangescherpt. Zelfs lezen mag ze amper. Alle Engelstalige boeken zijn verboden.
Aan Trouw vertelt Feldman: ‘Het komt erop neer dat de Holocaust een straf van God was, omdat zoveel Joden zich in de negentiende eeuw geassimileerd hadden en het verbond overtraden dat we aan het begin van de diaspora met God hadden gesloten.’ Als de Satmar niet vroom genoeg leven, gebruikt de schepper natuurrampen, terroristische aanslagen of ongeneeslijke ziektes om zijn ongenoegen te uiten.
Op haar zeventiende wordt Feldman uitgehuwelijkt aan iemand die ze niet kent, maar met wie ze twee jaar later wel een zoon krijgt. Wanneer het huwelijk stukloopt, verzamelt Feldman al haar moed en breekt met de Satmar-sekte.
Er gaat letterlijk een wereld voor haar open, zelfs het menselijke was haar vreemd. Ze wisselt de stortvloed aan nieuwe indrukken af met uren achter haar schrijftafel. Binnen twee jaar verschijnt het autobiografische Unorthodox, dat uitgroeit tot een New York Times-bestseller en door Netflix wordt verwerkt tot een internationale successerie.
Haar oude gemeenschap deelde het enthousiasme van andere lezers en kijkers niet, met een nog steeds voortdurende lastercampagne als gevolg. Feldman woont inmiddels in Berlijn met haar zoon. Op 2 november verschijnt een Nederlandstalige, herziene editie van Exodus, het vervolg op haar debuut. Tijdens het Vrijdenkersfestival 2021 gaat ze in gesprek over de innige vriendschap tussen religie en het patriarchaat.
Meer info en tickets
Van wereldvreemd naar wereldberoemd: vrijdenker Deborah Feldman
Van wereldvreemd naar wereldberoemd: vrijdenker Deborah Feldman