Zowel dader als slachtoffer: “Ik had pas door dat ik dader was toen het mij overkwam.”

Interview –

Ik heb haar zelfs in haar gezicht uitgelachen en de foto ook verder verspreid. Ik denk dat ik dit deed uit onzekerheid en angst. Om even blij te kunnen zijn dat jij de pispaal zelf niet bent.

Robin Griffin

Hoe ziet de weg van onschuldig online seksueel gedrag tot ongewenste seks eruit? Er is weinig onderzoek gedaan naar jongeren in Amsterdam en hun ervaringen hiermee. Terwijl dit een groeiend maar slecht zichtbaar probleem lijkt. De Balie Live Journalism publiceert de komende weken interviews met betrokkenen die zich bezighouden met deze problematiek. Ditmaal: student fotografie Robin Griffin.

In haar tienerjaren heeft Robin (23) een naaktfoto van een klasgenoot ongewenst doorgestuurd naar anderen. Twee jaar later ging er een naaktfoto rond in haar buurt waarover ten onrechte werd gezegd dat zij het was. In één klap was ze zowel dader als slachtoffer van online shaming. Nu verwerkt Robin haar ervaringen in haar afstudeerproject over slutshaming. Over die ervaringen en haar onderzoek gingen wij met haar in gesprek.

Je bent zelf slachtoffer geweest van exposing. Wat gebeurde er?
Ik was 17 jaar en zat toen net op een mbo-school. Ik kreeg toen opeens een bericht van iemand dat er een naaktfoto van mij was opgedoken, maar ik was het helemaal niet. Er ging echt een soort bom af op mijn telefoon. Ik kreeg heel veel berichten. Van mensen die ik kende, maar ook van vreemdelingen. Op Twitter, WhatsApp en Facebook ging het helemaal los. Mensen schreven de lelijkste dingen over me, zelfs dat ik dood moest. Bovendien werden mijn naam, nummer en Twitter verspreid.

Ik zat in de trein toen ik erachter kwam en moest huilen om hoe snel de foto werd verspreid. Het meisje op die foto leek erg op mij. Toen ik uitstapte in mijn woonplaats voelde het alsof iedereen het wist en ik werd herkend. Ik hoorde ze fluisteren en lachen. Mijn moeder werd er zelfs op aangesproken. Mensen zeiden op straat tegen haar dat ik een hoer was. Gelukkig had ik een goed vangnet en stonden mijn vrienden en familie achter mij.

Je bent zelf ook dader geweest.
Ik had pas door dat ik dader was toen het mij overkwam. Op de middelbare school werd er een naaktfoto van een klasgenoot verspreid. Ik heb haar in haar gezicht uitgelachen en de foto verder verspreid. Volgens mij deed ik dat uit onzekerheid en angst. Om even blij te kunnen zijn dat ik de pispaal zelf niet was. Het is geen excuus maar een verklaring. Ik was pas 15. Inmiddels weet ik hoe erg ik het toen heb onderschat.

Deze ervaringen vormden een inspiratie voor je afstudeerproject. Kan je hier meer over vertellen?
Ik doe onderzoek naar slutshaming. Na een oproep op sociale media heb ik twintig vrouwen geïnterviewd over hun ervaringen. Het plan was om daar vervolgens visueel werk van te maken, maar dat bleek moeilijk. De verhalen waren zo sterk, met alleen foto’s zou ik geen  recht doen aan de verhalen. Ik ben eigenlijk portretfotograaf, maar ik besloot toen om ook stillevens te maken in samenwerking met de meiden. Ik heb ze echt meegenomen in het proces. Ook de portretten die ik van ze heb geschoten stuurde ik naar ze toe. Daar hebben ze hun emoties overheen geschilderd. Maar ook dat was niet genoeg. Ik heb een video geproduceerd met een gedicht over schuldgevoel als voice-over. Zo had ik opeens heel veel werk. Ik heb alles verzameld. Tien verhalen van tien vrouwen. Hier begin ik mee, dit is hoofdstuk 1 van een groter project. Eerst doe ik onderzoek en breng ik het probleem in kaart. Ik wil nog geen vingers wijzen naar ‘daders’. Daarom heb ik daders voor nu uit mijn werk gelaten.

Hoe was het voor je om hier onderzoek naar te doen?
Toen ik aan mijn scriptie begon wist ik meteen dat ik iets wilde doen over sociaal onrecht. Eerder heb ik altijd foto’s gemaakt van mensen die onbegrepen zijn, over vooroordelen die niet kloppen. Ik vroeg me af waarom ik me hier toch zo tot aangetrokken voel. Mijn gedachtes gingen terug naar het moment waarop een neppe naaktfoto van mij werd rondgestuurd. Aan alles voelde ik opeens dat mijn afstudeerproject over slut-shaming moest gaan. Het is mij ook aangedaan. En ik wil opkomen voor mensen die dit niet voor zichzelf kunnen. 

Voordat ik begon aan het schrijven, zocht ik weer oude berichten op Twitter. Dat was moeilijk. Ik ben in dezelfde periode ook met therapie begonnen en dat hielp enorm. Eigenlijk was het hele proces een soort therapeutisch proces. 

Wat valt je het meeste op over dit onderwerp? 
De nadruk ligt altijd op jongeren die een naaktfoto van zichzelf sturen. “Je moet niet sexten, stuur nooit een naaktfoto.” Terwijl je veel minder hoort: ‘de schuld ligt bij degene die deze foto ongewenst verspreidt’. Het is de laatste tijd ook meer in de media verschenen, denk bijvoorbeeld aan het incident met acteur Bilal Wahib. Ik zie ook dat er een groot verschil is tussen iemand waarvan zijn of haar eigen naaktfoto ongewenst is verspreid en iemand waarover wordt gezegd dat degene op de foto staat. Zoals in mijn geval. Ik was kwaad op anderen dat ze het recht namen om mij dit aan te doen. Ik was niet boos op mezelf. Terwijl  slachtoffers waarvan hun eigen foto rondgaat vaak ook zichzelf de schuld geven. Ik wil aan iedereen die dat voelt echt meegeven: wees niet boos op jezelf. Het is niet jouw schuld.

Bekijk hier het werk van Robin: ‘You are just a slut’.

Vanaf donderdag 8 t/m zondag 11 juli is het afstudeerproject van Robin te zien in de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag (KABK).