“Zonder papieren voel ik me afhankelijk van mijn huisbaas en werkgever.”

Portret – Faisol Iskandar Subroto (41) is schoonmaker en voorzitter van de Indonesian Migrant Workers Union (IMWU). Hij is nu twaalf jaar ongedocumenteerd in Nederland, in die tijd maakten werkgevers en verhuurders vaak misbruik van zijn situatie. Afgelopen weekend verscheen hij al in de reportage over uitbuiting en wanbetaling van ongedocumenteerde werkers in NRC Handelsblad, door Live Journalism redacteur Manon Stravens. Hier lees je zijn hele verhaal. Nationaliteit: Indonesië.

Foto: Olivier Middendorp

In Indonesië was ik ondernemer, maar ik ging failliet. Ik kwam in contact met een man die me werk beloofde in een fabriek in Nederland. Ik zou honderd euro per dag verdienen en een huis krijgen. Ik vertrouwde hem. Ik moest hem 15.000 euro te betalen, dan zou iemand me ophalen van het vliegveld. Maar eenmaal in Nederland was er niemand. Na een week in hotel te verblijven, leefde ik zes maanden op straat. Gelukkig kwam ik via de moskee in contact met een Indonesische man, die me aan schoonmaakklussen hielp.

Voor corona werkte ik veel, ik maakte schoon, deed massages en gaf ook training in martial arts. Ik had veertien schoonmaakadressen, verdiende zo’n 2000 euro per maand. Veel van het geld stuurde ik naar mijn familie in Indonesië, betaalde de school van mijn neefjes en nichtjes. Door corona ben ik veel van dat werk kwijt en heb ik nog maar drie schoonmaakadressen. Ik verdien nog maar zo’n 600 euro per maand. Veel mensen zijn nog steeds bang om schoon te laten maken bij hen thuis vanwege het besmettingsgevaar.

Zonder papieren ben je afhankelijk van iedereen. In de loop der tijd ben ik vaak verhuisd. Soms is het een mooi huis, soms alleen een kamer. Nu woon ik in een kamer, mijn huisbaas is ok. Maar ik blijf me een soort moderne slaaf voelen, haha. Zij zou me zo het huis kunnen uitgooien. Alles wat ze vraagt doe ik. Soms vraagt ze me haar huis schoon te maken, en dat doe ik dan. Maar ze dwingt me niet. Bij eerdere huisbazen was het yes sir, no sir. Zo vroeg er één een keer of ik zijn huis wilde schilderen. Hij betaalde me niet, ook niet toen ik het vroeg. Ik denk dat het wel 30 uur werk was. Ik voelde me vreselijk, maar wat kon ik doen?

Ook werkgevers maken soms misbruik van me. Ik werkte bijvoorbeeld ooit eens in een Indonesisch afhaalrestaurant in de buurt van Surinameplein, waar ik twee euro per uur verdiende. Toen ik daarover klaagde, kreeg ik te horen dat dat wel 15.000 Indonesische roepia is. Bizar, we leven toch niet in Indonesië? Nu let ik wel beter op als ik werk zoek, probeer aan te voelen of iemand te vertrouwen is. En ik werk liever voor Nederlanders dan Indonesiërs, Nederlanders behandelen me beter. Deze werkervaringen waren voor mij de aanleiding om actief te worden als vakbondslid bij Indonesian Migrant Workers Union.

Mijn belangrijkste boodschap? Laat ongedocumenteerden werken, geef ons een werkvergunning. Als we niet werken, krijgen we stress. En we dragen ook bij aan de economie. Wat denk je dat er zou gebeuren als alle ongedocumenteerden zouden staken? Wie zorgt er dan voor de kinderen, wie maken de restaurants schoon? Ik heb het weleens geprobeerd met een cliënt, ik staakte het werk, zei dat ik vakantie wilde nemen. Geen probleem zei hij, maar ik kreeg niets betaald. Toen ik terugkwam was hij dolblij, het was een rotzooi bij hem thuis.

Er bestaan veel stigma’s over ongedocumenteerden, ik heb het idee dat mensen denken dat we allemaal criminelen zijn. Natuurlijk zijn er altijd mensen die foute dingen doen. Maar ik doe dat niet. Ik ben niet bang om opgepakt te worden, ik ken de wet.

Het ergste dat ik ooit deed is misschien door rood rijden ofzo. Dan word ik meteen naar het politiebureau meegenomen. De bon krijg ik online, waarom krijg ik niet gewoon een geschreven bon, zoals de rest? Het zou het betalen een stuk makkelijker maken, veel ongedocumenteerden hebben namelijk geen bankrekening. We betalen ook met liefde belasting, het zou een vorm van erkenning zijn. Probeer het eens uit, en zie wat er gebeurt. Ik vind dat de overheid ons belang voor de maatschappij onderschat. Als voorzitter van de vakbond praat ik als brugman. We laten zien hoe we leven, hoe onze situatie is, maar er is geen oog voor. Amsterdam helpt vooral mensen in de asielprocedure. Wat doen ze voor mensen zonder papieren?

De Balie Live Journalism onderzoekt de komende maanden de situatie van werkende Amsterdammers zonder papieren. Heb je een tip of verhaal? Mail ons via LiveJournalism@debalie.nl.

“Wat denk je dat er zou gebeuren als alle ongedocumenteerden zouden staken? Wie zorgt er dan voor de kinderen, wie maken de restaurants schoon?”