“De families waar ik kom weten niet hoe kwetsbaar ik ben.”

Portret – Howa is nu twintig jaar in Nederland. De afgelopen vijf jaar had ze verblijfspapieren en kwam ze goed rond als schoonmaker. Recent verloor ze haar verblijfsvergunning en werkte illegaal verder. Hoe is het om vast te lopen in asielprocedures en tegelijkertijd zwart te moeten werken om te overleven? Nationaliteit: Liberia.

Foto: Zsarà Grünfeld

Mijn situatie is uitzichtloos, dat merk ik in mijn dagelijks leven, en in mijn werk. Ik heb weinig inkomen, en kan nauwelijks mijn huur betalen van de twee schoonmaakadressen die ik nog heb. Tijdens corona vielen bijna alle klussen weg, sindsdien maak ik gebruik van de voedselpakketten van de Sociale Kruidenier, bij het Wereldhuis.

Zonder verblijfsvergunning is het erg moeilijk om in een land te verblijven, je loopt het risico om gearresteerd en teruggestuurd te worden. Soms ben ik bang dat mensen om mijn legitimatie zullen vragen, als ik over straat loop, als ik een brief wil versturen of boodschappen wil doen. Dat maakt ook het zoeken naar werk lastig. Het is een onzeker bestaan.

Ik praat eigenlijk met niemand over mijn situatie, behalve met mijn psychiater. De families waar ik schoonmaak zijn aardig, maar weten niet hoe kwetsbaar mijn situatie is, dat hou ik voor mezelf. Ik heb ze wel gevraagd of ze bewijs aan willen leveren om aan te tonen dat ik al jaren in Amsterdam werk, hier geworteld ben. Maar voor hen is dat te riskant, ze kunnen een boete krijgen.

Op medische gronden
In 2012 kreeg ik een verblijfsvergunning voor vijf jaar, op medische gronden. Het leek erop dat ik na die vijf jaar de verblijfsvergunning kon verlengen voor onbepaalde tijd en de Nederlandse nationaliteit kon aanvragen. Na al die onzekerheden denk je: eindelijk ligt er een toekomst voor me, daar kan ik aan gaan bouwen. Maar na vijf jaar bleek dat ik in een vervroegde menopauze was gekomen, dus dat de symptomen die aanleiding waren geweest voor de verblijfsvergunning waren verdwenen. Daarmee vervielen al mijn rechten. Teruggaan naar Liberia is geen optie. Ik ben nog steeds ziek en gebruik medicatie, die ik in Liberia niet kan krijgen. Ik heb daar geen familie meer, dus geen netwerk, geen huis, geen bescherming. Als ik terug zou moeten zou dat zowel sociaal als gezondheidstechnisch erg moeilijk zijn.

Door de verblijfsvergunning had ik recht op een zorgverzekering, belastingtoeslag, maatschappelijk werk en een bijstandsuitkering. Nu raakte ik al die rechten in één klap kwijt. Mijn situatie is erg slecht op dit moment. Ik heb samen met mijn advocaat alle juridische mogelijkheden onderzocht, maar op dit moment loopt er niks.

Ik volgde voorheen een kappersopleiding in Nederland, zonder verblijfsvergunning kan ik die niet afmaken. Ik voel me verlamd als ik over de toekomst nadenk. Vandaag lukt het om voor mezelf te zorgen. Hopelijk lukt dat morgen ook, maar ik voel niet dat er een toekomst is.

Corinne de Klerk, advocaat van Howa: “Het zou in het belang van haar zaak zijn als mensen uit het bestaande netwerk, zoals de families waarbij ze werkt, een brief zouden schrijven over haar geworteldheid. Ze is immers twintig jaar in Nederland, waarvan ze vijf jaar lang op rechtmatige wijze bijdroeg aan de economie. Op het moment dat de vijfjarige verblijfsvergunning niet verlengd wordt, gaat er een seintje naar alle instanties, zoals de gemeente, de zorgverzekeraar. Schrijnend is dat, plotseling heb je niets meer. Ook de werkgever heeft een probleem, want vanaf dan riskeert die 16.000 euro boete.”

*Op verzoek van de geïnterviewde is de naam Howa gefingeerd. Haar identiteit is bekend bij de redactie.

De Balie Live Journalism onderzoekt de komende maanden de situatie van werkende Amsterdammers zonder papieren. Heb je een tip of verhaal? Mail ons via LiveJournalism@debalie.nl.

“Soms ben ik bang dat mensen om mijn legitimatie zullen vragen, als ik over straat loop of als ik een brief wil versturen.”