Kunstenaarschap is haast even ongrijpbaar als fascinerend, want hoe werkt creatieve scheppingskracht eigenlijk? Is het aangeleerd of aangeboren, en moet je van de norm afwijken om goede kunst te maken? Wanneer we denken aan namen als Vincent van Gogh, Sylvia Plath, Kanye West en zelfs Da Vinci, lijkt het antwoord op de laatste vraag positief. Tijdens deze avond proberen we er samen met kunstenaars en experts achter te komen in hoeverre deze aanname juist is, daarnaast spreken we over waanzin en de kunst.
Het eerste deel van de avond zal beginnen met een optreden van pianist Nicolas van Poucke. Met zijn nieuwste album The Schumann Collection Vol. ll is hij de waanzin van Robert Schumann ingedoken, waar hij na zijn optreden over zal vertellen. Daarna wordt Micha Hamel geïnterviewd over de rol van ‘waanzin’ in zijn kunstenaarschap. Dichter en componist Micha Hamel schreef het onlangs verschenen boek Is daar iemand? over zijn opname in een psychiatrische kliniek.
In deel twee gaan filosoof Wouter Kusters, psychiater Esther van Fenema en hoogleraar Gaston Franssen in gesprek over de betekenis van (ab)normaliteit in de kunst en romantiseren van de lijdende artistiekeling.
Dit programma wordt gemaakt door de huidige lichting van De Balie Academie: Anna van Poucke, Margot Samsom en Sanne Torreman.
Over de sprekers
Micha Hamel is componist, dichter en onderzoeker. Zijn composities zijn opgevoerd door diverse orkesten waaronder de Nationale Reisopera. Hij doceert daarnaast aan Codarts in Rotterdam, en als gastdocent bij de master Neerlandistiek van de Universiteit Utrecht. Hamel vergaarde televisiebekendheid als coach in de dirigenten talentenjacht Maestro. Met zijn dichtwerk won hij verschillende prijzen en zijn laatste boek Is daar iemand is dit jaar publiceert bij uitgeverij Pluim.
Nicolas van Poucke is een Nederlandse pianist die door De Volkskrant
beschreven wordt als “een ware dichtende musicus”. Van Poucke’s discografie groeit gestaag. Zijn album The Schumann Collection Vol. l op TRPTK werd geprezen in de pers, zoals door Erik Voermans in het Parool: “Er zijn niet veel pianisten die deze muzikaal en psychologisch complexe wereld met zo veel vanzelfsprekendheid weten te benaderen.” De release van The Schumann Collection Vol. ll staat gepland voor oktober 2023
Gaston Franssen is hoogleraar Nederlandse letterkunde en intermedialiteit aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Hij richt zijn onderzoek op hedendaagse literatuur en cultuur, met specifieke interesse in schrijverschap, beroemdheid, en de representatie van ziekte en gezondheid. Momenteel werkt hij aan twee lopende projecten. Het eerste project onderzoekt gezondheidsnarratieven van bekende personen, terwijl het tweede project zich richt op romans en memoires waarin psychoses een rol spelen. Een belangrijke vraag die hij probeert te beantwoorden is hoe wij praten over het waardeoordeel van kunst. Verandert dit waardeoordeel wanneer we te maken hebben met kunstenaars die worden gezien als ‘gek’ of ‘anders’?
Wouter Kusters is filosoof, schrijver en docent. Bekend is hij van zijn werk Pure waanzin. Zoektocht naar de psychotische ervaring (2004), en Filosofie van de waanzin. Fundamentele en grensoverschrijdende inzichten (2014). Voor beide boeken ontving hij de Socrateswisselbeker, de jaarlijkse prijs voor het beste, en meest prikkelende Nederlandstalig filosofieboek. Kusters heeft een eigen onderzoeksbureau, Kusters Tekst, en Media, en recent verscheen van zijn hand Schokeffecten, Filosoferen in tijden van klimaatverandering, waarin hij paralellen onderzoekt tussen individuele waanzin en de waanzin van de wereld.
Esther van Fenema richtte de muziekpoli op en sinds 2019 werkt zij als psychiater voor haar eigen ‘Performerspoli’, die podiumkunstenaars, topsporters, politici en CEO’s met psychische problemen helpt. Omdat musici en andere high performers voor hun creaties al te vaak een duistere prijs moeten betalen. Van Fenema schreef een boek over dit fenomeen, Het ontstemde brein. Ook schreef ze de boeken Het Verlaten Individu en Waarom kan ik niet gewoon gelukkig zijn?. Van Fenema heeft een brede psychiatrische kennis en kent ook maatschappelijke bevlogenheid. Zo is ze ook spreker en columnist.
Sprekers
Beeld: Davide Heijmans
Afbeelding: Marit Breuker
Meer in De Balie:
De kunstwereld wordt inclusiever, maar er wordt een grote groep makers alsnog vergeten: Dit zijn kunstenaars met een beperking, psychiatrische achtergrond of daklozen-achtergrond.
Wat zijn de richtlijnen m.b.t. het schrijven van kinderboeken? Zijn duidelijke richtlijnen überhaupt nodig of is een kind weerbaarder dan wij denken?
