TV NL EN

Hoe een bouwbedrijf elf ongedocumenteerden uitbuitte

Reportage

VIDEO
AT5 / Cecile van de Grift
TEKST
De Balie Live Journalism

Reportage – Amsterdam kent een schaduweconomie van tienduizenden ongedocumenteerde arbeidsmigranten. Lage uurprijzen, achterstallige betalingen en bedreigingen zijn niet uitzonderlijk. Door het illegale circuit zijn niet alleen ongedocumenteerden het slachtoffer, maar ook legale werknemers, omdat hierdoor oneerlijke concurentie ontstaat. Controle is er nauwelijks en bewijzen is vaak lastig. Maar na lang onderzoek van AT5 en de Balie kunnen we een voorbeeld van die uitbuiting door een Amsterdams bouwbedrijf tonen. 

Amsterdam kent een schaduweconomie van tienduizenden ongedocumenteerde arbeidsmigranten. Lage uurprijzen, achterstallige betalingen en bedreigingen zijn niet uitzonderlijk. Door het illegale circuit zijn niet alleen ongedocumenteerden het slachtoffer, maar ook legale werknemers, omdat hierdoor oneerlijke concurentie ontstaat. Controle is er nauwelijks en bewijzen is vaak lastig. Maar na lang onderzoek van AT5 en de Balie kunnen we een voorbeeld van die uitbuiting door een Amsterdams bouwbedrijf tonen. 

Veel ongedocumenteerden zijn bang, maar één Braziliaanse klusser doet een boekje open.  Fabian – een gefingeerde naam- woont al 10 jaar in de stad. Samen met nog tien andere ongedocumenteerden, vooral Brazilianen, werkte hij maanden als klusser in woningen aan onder de meer Kinkerstraat.  Ze werden ingehuurd door een Amsterdams bouwbedrijf voor 12,50 tot 15 euro per uur. En betaling bleef uit.

Dat blijkt uit gesprekken, foto’s, video’s en whatsapp-berichten die in handen zijn van AT5.

‘We moeten ook onze rekeningen en de huur betalen en onze kinderen te eten geven’, vertelt Fabian. ‘Een van ons is zijn woning al kwijtgeraakt.’ In totaal zouden de elf klussers samen nog zo’n 35.000 euro betaald moeten krijgen.

Veel misstanden 

De zaak staat niet op zichzelf. AT5 en De Balie Live Journalism spraken de afgelopen maanden met vele Amsterdammers zonder geldige verblijfspapieren, die in hun werk structureel worden onderbetaald, of helemaal niet betaald worden, lange dagen maken, of ‘s nachts moeten werken. Dat gebeurt bijvoorbeeld in de bouw, de horeca en de schoonmaak. Omdat ze geen geldige verblijfspapieren hebben en eigenlijk niet mogen werken, zijn ze extra kwetsbaar voor uitbuiting. Maar dat is vaak moeilijk te bewijzen.

‘Er wordt misbruik gemaakt van de kwetsbaarheid van deze groep’, zegt Ben Bleumer van vakbond FNV. ‘Al ben je ongedocumenteerd, je hebt wel recht op uitbetaling en een eerlijk tarief. De 12,50 die de klussers uitbetaald kregen, ligt ver onder het reguliere tarief in de bouw van 30 tot 35 euro per uur.’

Daar is meteen ook een ander onderdeel van dit probleem mee genoemd. Doordat bedrijven ongedocumenteerden inhuren voor (te) lage lonen, lopen arbeiders die wél legaal zijn werk mis. Zij worden uit de markt geprijsd door de ongedocumenteerden.  

Reactie bouwbedrijf

Het bedrijf is ook strafbaar, omdat het met ongedocumenteerden werkt. In een reactie laat het bouwbedrijf weten dat het niet uitsluit dat er ongedocumenteerden via onderaannemers aan het werk zijn. ‘Als hoofdaannemer bemoeien we ons niet met de personeelszaken van de onderaannemers. We controleren we alleen het bedrijf, de directeur en managers. De rest van het personeel niet.’

Maar die verantwoordelijkheid hebben de hoofdaannemers wel degelijk, zegt Ben Bleumer van FNV. ‘Zij zijn strafbaar en de arbeidsinspectie zou ze kunnen beboeten.’

Het bouwbedrijf zegt om die reden ook geen zicht te hebben op de uitbetaalde tarieven. ‘Wij houden alleen toezicht op de kwaliteit van het werk, de deadlines en planningen. Wij ontvangen slechts de facturen van de onderaannemers, en deze tarieven per uur zijn vele malen hoger dan de 15 euro.’ Inmiddels heeft het bedrijf een deel van het achterstallige loon uitbetaald, maar er staan nog facturen open, laat het bedrijf weten. ‘Omdat het voor sommige opdrachtgevers moeilijk is om de betalingen op tijd te verrichten, deels als gevolg van coronamaatregelen.’

Het bedrijf zegt er per direct scherp op te willen toezien en alle identiteitsbewijzen te controleren, ook van de medewerkers van de onderaannemers. AT5 en de Balie hebben ervoor gekozen het bedrijf niet bij naam te noemen omdat er veel bedrijven zijn die zo te werk gaan en het hier om een groter maatschappelijk probleem gaat. 

Een eerdere versie van dit artikel verscheen ook op AT5.nl, op 5 november 2020.

We moeten nog zo’n 35.000 euro krijgen

– FABIAN, BRAZILIAANSE KLUSSER