“Hij gaf me aan bij de politie en betaalde me niet uit”

Portret – Michael* (60) woont meer dan twintig jaar in Nederland. Hij werkt in de horeca, soms zwart en soms met de identiteitspapieren van een ander. Zijn baas gaf hem aan bij de politie en betaalde hem niet uit. Dat is hij wel verplicht. Het schoonmaakbedrijf, de eigenaar van de identiteitspapieren en het café waar hij werkte, gaan vrijuit, terwijl zij ook zij aansprakelijk zijn. Michael is als enige gestraft. Nationaliteit: Ghana.

In 2018 kon ik via een schoonmaakbedrijf werken. In januari 2019 maakte ik schoon in een Amsterdams cafés in de buurt van het Rembrandtplein en zou beginnen bij een sportcentrum in Amstelveen. Het schoonmaakbedrijf is een eenmansbedrijf dat werkt regelt voor veel mensen. Zeker tien van hen die ik ken zijn ongedocumenteerd. We werken met andermans papieren. Ik weet dat dat niet mag.

De laatste keer dat ik bij mijn werkgever instapte, bleek al gauw dat we niet onderweg waren naar mijn werk, zoals hij zei. Ik ken Amsterdam goed. Toen ik hem vroeg waar we heen gingen, zei hij naar het politiebureau. Omdat ik met de papieren van iemand anders werk. Bij een verkeerslicht sprong ik uit de auto, maar hij achtervolgde me en hielp de politie me op te sporen.

Toen ben ik alsnog opgepakt. In de Albert Heijn op het Museumplein, toen ik water en een paar biertjes wilde kopen. Vervolgens zat ik acht maanden vast. Een week vanwege het feit dat ik andermans papieren heb gebruikt. Daarna zat ik drie maanden in Ter Apel, en nog eens ruim vijf maanden in het detentiecentrum in Rotterdam. In september vorig jaar kwam ik weer op vrije voeten omdat ik niet uitgezet kon worden.

Die ongeveer drie weken dat ik voor hem heb gewerkt, heb ik nooit uitbetaald gekregen. Hij – de werkgever – zei me dat hij me niet ging uitbetalen. Ik heb nog zo’n 700 euro van hem tegoed. De café-eigenaar weet – denk ik – niet wat er speelt. Ik heb hem nooit ontmoet. Als schoonmaker werk je op de uren dat die er niet is. Ik had de sleutel van het café, maar heb die op het politiebureau afgegeven. Ik had die moeten houden, als bewijs.

Ik ben a handy man en kan van alles. Ik kan schoonmaken, schilderen, vloeren leggen. De politie kent me, ja. Ik ben geen crimineel, maar wel die illegal son of a bitch (lacht hard). Als je werkt met andermans papieren, betaal je de eigenaar van die papieren een derde. Liever werk ik zwart, dan krijg je gewoon direct betaald en bouw je een band op met je werkgever. Er zijn ook restaurants waar ik wel goede ervaringen heb.

Ik kan niet zeggen dat ik een trots man ben. Soms voel ik me een kleine jongen. Zelfs in je eigen gemeenschap respecteren mensen je niet als je geen papieren hebt. Je bent die illegal bastard. Voor je het weet, geven ze je aan. Dat risico is er altijd. Misschien had ik in Ghana moeten blijven. Mijn vroegere klasgenoten daar hebben een goede baan, zijn bankdirecteur of manager. Soms heb ik wel spijt dat ik ben weggegaan.

Ik wil dat de overheid weet dat er iets misgaat hier. In dit systeem kunnen mensen zonder papieren zo makkelijk worden uitgebuit. Sommige werkgevers en tussenpersonen maken misbruik van ons. Ze laten ons doorwerken als we ziek zijn, betalen ons niet uit. Mijn situatie is exemplarisch voor veel anderen, maar de meesten durven niet te praten. Als ik papieren had, dan zou ik legaal werken en belasting betalen. En ik weet dat dat voor veel mensen in mijn situatie geldt.

Reactie schoonmaakbedrijf:

“Ik geloof niet dat deze man voor ons heeft gewerkt. Misschien heeft hij een proefdag gedraaid, of ik heb met hem een ronde gemaakt waar hij zou kunnen werken. Laat het hem maar bewijzen. Ja, ik heb misschien twee of drie fraudeurs aangegeven bij de politie omdat ik er schijtziek van werd. Ik heb een keer iemand achtervolgd, tot in de Albert Heijn op het Museumplein. Als iemand niet mag werken, zal ik hem ook niet betalen. Als hij gefraudeerd heeft, vind ik het wel heel brutaal dat hij om geld gaat vragen. Ik draag al kosten af voor zo iemand, en dan moet ik ook nog zijn salaris betalen? Het is de omgekeerde wereld. Ik probeer mijn bedrijf te runnen, en wil geen fraudeurs binnen, maar het is me wel een keer of veertig gebeurd. Ik wil geen agentje spelen, maar riskeer wel een boete. En de politie doet er niets aan. Ik ben geen identiteitsspecialist, daarvoor werk ik samen met een bedrijf. Het is heel frustrerend als je dringend op zoek bent naar personeel en dat je er dan achter komt dat iemand met andermans papieren werkt.”

De eigenaar van het café is niet na herhaaldelijk proberen via telefoon en mail niet bereikbaar voor commentaar.

Noot: Het gebruiken of uitlenen van identiteitspapieren van of aan iemand anders is identiteitsfraude en daarmee strafbaar. Dat ontslaat de werkgever echter niet van de plicht om te betalen voor het geleverde werk, bevestigt de Inspectie SZW. Michael zou een loonvordering kunnen eisen, maar omdat hij geen contract, schriftelijke communicatie en getuigen heeft, is de bewijsvoering moeilijk.

*Op verzoek van de geïnterviewde is de naam Michael gefingeerd. Zijn naam, naam van de werkgever, evenals van het café, zijn bekend bij de redactie.

“Als ik papieren had, dan deed ik alles wat de overheid wilde.”