Documentairemaker Patricio Guzman richt zijn lens op de demonstraties in Santiago de Chile in 2019. Anderhalf miljoen mensen gingen de straat op voor beter onderwijs, meer democratie en een nieuwe grondwet, die de huidige grondwet van dictator Pinochet (1973-1990) moet vervangen.

Een protest dat begon als reactie op stijgende prijzen in het openbaar vervoer ging al gauw over meer: de sociale en economische ongelijkheid in Chili, de hoge energieprijzen, machtsmisbruik en corruptie, werkloosheid, het gebrek aan sociale zekerheid, het neoliberale economische model, de macht van de private sector en de president Sebastián Piñera. Het was een opstand tegen de erfenis van de civiel-militaire dictatuur van Pinochet die 30 jaar na de val van het regime nog sterk doorwerkt in Chili.

Als gevolg van de protesten trad president Piñera af, werden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven en werd er na een referendum in 2020 besloten om een nieuwe grondwet op te stellen. Deze nieuwe grondwet werd op 4 september dit jaar afgewezen in een nieuw referendum, hiermee lijkt de sociale revolutie in Chili voorlopig tot stilstand gekomen.

Erfenis van de dictatuur in Chili

Na afloop van de film gaat programmamaker Jelle Baars in gesprek met Chileens-Nederlands muzikant Patricio Wang die in 1976 in ballingschap naar Nederland kwam en de Chileense onderzoeker Isidora Ovalle. Een gesprek over de erfenis van de dictatuur in Chili, de betekenis van de opstanden in 2019 en hoe nu verder na het referendum van 2022.

Het nagesprek is in het Engels

De bewoners van een Hongaars provinciestadje vergapen zich aan de belangrijkste attracties van het circus, zoals het opgezette skelet van een walvis en een geheimzinnige ‘Prins’ die als een ware demagoog de bevolking in zijn greep probeert te krijgen en het stadje meesleurt in een collectieve vernietigingsroes. Sommige inwoners raken hun greep op de gebeurtenissen kwijt, anderen proberen een slaatje te slaan uit de ontstane wanorde. Met Werckmeister harmóniák voltooide Béla Tarr de trilogie waartoe ook Damnation (1988) en Sátántangó (1994) behoren; de twee eerdere films kwamen eveneens tot stand in samenwerking met de Hongaarse romanschrijver en scenarist László Krasznahorkai. Alle drie de films zijn op te vatten als een commentaar op de kwetsbaarheid van de menselijke beschaving. Onverwachte, bedreigende ontwikkelingen blijken het dierlijke in de mens omhoog te brengen en doen de onderlinge solidariteit in een besloten gemeenschap snel teniet. Tarr demonstreert hoe dun het vernislaagje menselijke beschaving kan zijn. Béla Tarr (Pécs, 1955) studeerde aan de Hongaarse film- en televisieacademie in Boedapest en verwierf in de jaren tachtig en negentig status als Hongarije’s belangrijkste avant-gardefilmer.

Toen ik mijn moeder vertelde dat een jongen me had geslagen op het schoolplein, zei ze: ‘Dat is omdat hij je leuk vindt’.” Met die tekst, in zwarte letters op een felrood scherm, opent dit exposé over vrouwenmoord. Terwijl Laura vertelt over haar daad, klinkt de 112 melding en horen we de moord op haar vriend, in de ijskoude nacht. Rosalba braadt gehaktballetjes, vertelt hoe ze haar man verbrandde in een schuur op de Italiaanse akker. Rachel zwijgt in de nacht. Een vrouw, om veiligheidsredenen verborgen in rode schaduw, vertelt over haar gewelddadige man. Laura, Rachel en Rosalba geven haar raad. Geloof nooit in het berouw van een man, waarschuwt Rosalba. Zal de rode vrouw dader worden? Is er een andere uitweg? Tussen de verhalen dweilt een schoonmaker het bloed op van een vermoorde vrouw. Elke week heeft hij wel een klusje of twee. Laura, Rachel en Rosalba zagen moord als enige oplossing, hun daad valt hen zwaar. Look What You Made Me Do is een film over angst, woede, en een besluit. De ultieme wraakfilm, met een gelukkige afloop: Laura, Rachel en Rosalba behoren niet tot de groep van 30.000 vrouwen die jaarlijks worden gedood door hun (ex)partners. Ze hebben het overleefd.

Wereldberoemd saxofonist Candy Dulfer heeft een hechte band met haar ouders. Haar vader Hans, zelf gerespecteerd jazz-saxofonist, en moeder Inge hebben zowel op muzikaal als zakelijk gebied altijd een grote rol gespeeld in haar carrière. Candy heeft opgetreden met supersterren als Prince, David Stewart, Van Morrison en Pink Floyd. Maar als de pandemie uitbreekt en ze niet meer kan optreden, moet Candy vechten om haar hoofd boven water te houden. Ze maakt zich zorgen om haar kwetsbare ouders, die op leeftijd geraken, en zal bovendien de Dulfer naam door ongewenste kinderloosheid niet kunnen doorgeven. Candy gaat echter niet bij de pakken neer zitten en gaat naarstig op zoek naar nieuwe mogelijkheden om maar muziek te blijven maken en aan een nieuw album te werken. Candy is een intiem portret van een zelfstandig artiest, dochter en bonusmoeder die zichzelf opnieuw uitvindt in moeilijke tijden.

Muziek en politiek zijn al eeuwenlang met elkaar verbonden: Beethoven en Napoleon, Sjostakovitsj en Stalin, Hitler en Entartete Kunst… en nu is er Poetins oorlog in Oekraïne. Wat is nu de rol van de kunst? Hoe reageert de muziekwereld hierop? Aan de ene kant zijn er beroemde musici die Poetin steunen, zoals Valeri Gergiev en Boris Berezovski. En aan de andere kant zijn er musici die Poetin scherp veroordelen, zoals Jevgeni Kissin, Mischa Maisky en, het hoofdonderwerp van deze film, de in Nederland wonende jonge Russische celliste Maya Fridman. De film stelt vragen over de macht van ‘zachte krachten’, van gezamenlijke idealen en van muzieknoten als kogels. Moet je heel dapper zijn om iets te doen? 

Vlak voor Kerstmis zegt Matthias zijn baan in Duitsland op om terug te keren naar zijn ouderlijke dorp in Transsylvanië. Hij wil zich meer bezighouden met de opvoeding van zijn zoon Rudi en verlangt er naar om zijn ex-geliefde Csilla weer te zien. Eenmaal thuis aangekomen blijkt de rust in de gemeenschap hevig te zijn verstoord door de komst van buitenlandse arbeiders. Onderliggende angsten, frustraties en conflicten weten al snel door het dunne vernislaagje van ogenschijnlijke kalmte in het dorp heen te barsten.

Begin november sprak Marina Abramović in De Balie over haar opera-performance ‘7 Deaths of Maria Callas’ – een ode aan de wereldberoemde Grieks-Amerikaanse sopraan. Wanneer doet onze fascinatie voor vrouwelijke grootheden als Callas hen eer aan? Was hun kunstenaarsbestaan echt zo tragisch, of zijn we geneigd hen (na de dood) tot mythe te verheffen? En welke rol spelen biopics en documentaires hierin?

Tijdens de European Cinema Night grijpen we terug naar de documentaire Maria by Callas: In Her Own Words uit 2018. Callas’ carrière begint als 13-jarige leeftijd op het conservatorium van Athene. In de jaren 50 betovert ze met haar onvergelijkbare zang, meeslepende spel en charisma het wereldwijde publiek. Tegelijk komt ze door haar stemproblemen en liefdesleven in het vizier van de schandaalpers, die haar tot haar dood op de huid zit. In 1977 – ze is dan 53 – sterft Callas een eenzame dood in haar appartement in Parijs.  

Regisseur Tom Volf bouwt Maria by Callas op rond een tv-interview met David Frost uit 1970. ‘Ik had liever een gelukkig gezin gehad en kinderen’, vertelt ze hem. ‘Dat is de voornaamste roeping van de vrouw. Maar het lot heeft me deze carrière gegeven.’

Na de vertoning gaan we in gesprek met Basje Boer die over film, popcultuur, beeldende kust en literatuur schrijft voor o.a. De Groene Amsterdammer en De Filmkrant. Op 13 december verschijnt haar essaybundel ‘Pose – Over hoe we kijken en wie we spelen’.

Andrea Posthuma geeft namens Creative Europe Desk NL een inleiding bij de film.

Sprekers

Basje BoerSchrijver en filmessayist  | (c) foto: Anneke Hymmen

Andrea PosthumaProgramma Manager MEDIACreative Europe Desk NL

Aanmelden is verplicht.

De broers Saud en Nadeem begonnen twintig jaar geleden met het verzorgen van gewonde roofvogels toen bleek dat het dierenziekenhuis alleen vegetarische vogels toeliet. Ze delen hun huis met tientallen roofvogels en uilen. De meeste daarvan zijn Zwarte Wouwen, die massaal de stad bevolken en van wie Indiase moslims geloven dat ze je moeilijkheden weg eten. New Delhi is een van de drukst bevolkte steden van de wereld. En misschien ook wel een van de meest vervuilde. Maar ook wonderbaarlijk vol van leven. In onwaarschijnlijk mooi gefotografeerde scenes duiken op de meest onverwachte plekken dieren op. Alsof ze er altijd al hebben gewoond. De broers vertellen over hoe het leven experimenteert en zich probeert aan te passen aan veranderende omstandigheden. De vogels gaan hoger zingen om boven het stadslawaai uit te komen, maar ontdekken ook bijvoorbeeld hoe ze sigarettenpeuken kunnen gebruiken als afweermiddel tegen parasieten. Hun rake, poëtische gedachten mengen zich met opzienbarende beelden van grote schoonheid: Een duizendpoot ontmoet een overvliegend vliegtuig, een jong uiltje wordt gewassen als een baby in een teiltje en een familie wilde varkens steekt bij het licht van de straatlantarens een riviertje over All That Breathes van de Indiase filmmaker Shaunak Sen is een fascinerende en gelaagde documentaire over twee broers die roofvogels redden in New Delhi, waar dieren en de mensen zichtbaar worstelen met de gevolgen van de vervuiling. De twee moslim-broers tonen met veel wijsheid en humor hoe al het leven, van schimmels tot de mens, met elkaar verweven is. De stad als levend organisme is een cliché, maar deze film laat zien hoe waar dat is. De zeer bijzondere visuele taal is van de hand van “Gunda” cameraman Ben Bernhard.

All That Breathes won dit jaar de hoofdprijs voor Beste documentaire op twee belangrijke festivals: Sundance en Cannes. Een unicum in de filmgeschiedenis.

In 1968, medicine man Raymundo Tigre Perez (Mexico/USA) had a vision. He saw indigenous Wisdom Keepers from all over the world united in a circular pit – with a fire in the heart – performing a ceremony. A spiritual ceremony for the earth, for peace and well-being of all living beings.

Only later did he discover that this was a KIVA, an ancient ceremony already used by the Anasazi 3000 years ago. Hundreds of native Wisdom Keepers answered his call and these KIVA ceremonies have been taking place around the world for more than 30 years. The KIVA ceremony is a collective call from the entire indigenous population: they have never lost touch with nature and with their ancient wisdom they can lead us to a more connected and sustainable way of life!

In this documentary we get a unique view of the KIVA ceremony, where indigenous Wisdom Keepers gather around a sacred fire and express their love via prayers, ancient rituals, songs and dance. But they also share their concern about the care for Mother Nature and humanity! Because of the moving prayers and the impressive conversations with the Wisdom Keepers – the viewer is invited to reflect upon how to heal our relationship with the Earth. ‘Because she is crying and is calling her children home!’

And so the Wisdom Keepers carry out their final call through KIVA ceremonies all over the world. At the same time they bring healing and solutions through their ancient rituals, prayers and indigenous wisdom.

Special Guests:

Toroa Aperahama is Moari Elder (New Zealand)Raised and taught the traditional ways of his Ancestors by his grandmother Te Wharehau,he has worked directly with his Tupuna (Ancestors) all his life and walks both sides of the physical and spiritual world.

Derwish Osman is Sufi Dance and Prayer (Turkey. As a follower (murid) of Sufimaster Shaukh Nazim Al-Haqqani and Shaykh Hisham Kabbani, world renowned scholars and spiritual masters of the Naqsibandiyya Sufi Order, he has the permission to give lectures and teachings in the mystic meditation of the sufi’s (sufi meditation and whirling performances).

Francesca Fralaia is a harpist, singer and artist who uses music as a means to awaken the sacred essence that is within and around us. She will musically accompany Derwish Osman’s Sufi dance with her magical tonality.

Marieke van der Windens aangrijpende speurtocht naar het oorlogsverleden van haar familie toont het taboe waar veel families die collaboreerden met de Duitsers mee te maken hebben. Op haar moeders begrafenis hoort ze van een oom dat haar grootouders fout waren. Dertig jaar lang durft ze dat familiegeheim niet onder ogen te komen. Nu gaat ze op zoek naar de ontluisterende waarheid. De verhalen bieden weinig troost, maar wel inzichten in de verstoorde relatie met haar moeder.