Publieke Intellectuelen: Bea Vianen

programmamaker

Mede mogelijk gemaakt door

vfonds

Lovend waren het publiek en literatuurcritici over Bea Vianen na haar debuutroman Sarnami, hai in 1969. Ook nu, meer dan vijftig jaar later, is men nog steeds onder de indruk van haar boeken. Sarnami, Hai is in 2021 herzien en opnieuw uitgeven. De Volkskrant kopte hierover enthousiast ‘de heruitgave van Sarnami, hai is een voltreffer’ en De Groene Amsterdammer noemt het ‘één van de belangrijkste herontdekte romans van de afgelopen jaren’. Speciaal voor deze avond schrijft gelauwerd schrijver Astrid H. Roemer een essay over het werk van Bea Vianen.

Vianen schreef meerdere boeken en verslagen, waaronder het bekende Sarnami, hai en Strafhok. Haar werk was, en blijft, relevant door de belangrijke thema’s die zij hierin niet schuwt. De zoektocht naar de betekenis van haar verlangens en vrijheidsdrang is onlosmakelijk verweven met de situatie in haar vaderland, Suriname, waaraan het koloniale verleden ten grondslag ligt.

Het werk van Vianen bevat veel autobiografische elementen, en behandelt daarnaast veel maatschappelijke onderwerpen uit het Suriname van die tijd. Ook in het werk van Astrid H. Roemer keren deze thema’s telkens weer terug, bijvoorbeeld in haar onlangs verschenen roman DealersDochter. Echter, in het werk van Roemer is een harde anti-racistische opstelling duidelijk voelbaar. De auteur articuleert daarnaast het vrouw-zijn in diverse patriarchale contexten. De romans van Roemer dragen al decennialang bij aan de discussie over racisme in Nederland, en het slavernijverleden. Haar personages zijn personificaties van de diverse identiteiten in Suriname.

Over Publieke Intellectuelen

In Publieke intellectuelen serie vragen we schrijvers van nu om een nieuw essay te schrijven over het werk van een schrijver uit de twintigste eeuw. Wat vertelt het werk van Bea Vianen ons nu nog? Astrid H. Roemer schijnt haar licht op die vraag.

Over Bea Vianen

In 1935 werd Bea Vianen geboren in Paramaribo. De eerste acht jaar van haar leven groeit ze daar op met haar Creoolse vader en Indiase moeder, tot haar moeder overlijdt aan de gevolgen van tbc. Daarop werd ze naar de nonnenschool gestuurd, wat een traumatische periode voor haar was. Vianen schreef hierover het autobiografische ‘Over nonnen en straffen’ dat later gepubliceerd werd in Avenue.

In 1957 drijven een onbedwingbare vrijheids- en ontdekkingsdrang Vianen naar Nederland, waar zij gaat wonen in de Bijlmer. Hier maakt ze Sarnami, hai af, waaraan ze in haar tienerjaren begonnen was. Daarna verschijnen ook Strafwerk en een aantal andere publicaties. Naar eigen zeggen was schrijven een noodzakelijke uitlaatklep voor haar enorme heimwee. Ze blijft haar hele leven geregeld terugkeren naar haar vaderland.

Over de sprekers

Astrid H. Roemer brak in Nederland door met Over de gekte van een vrouw, een experimentele roman over de complexiteit van het vrouw-zijn. In de jaren negentig schreef zij drie dekolonisatieromans die zijzelf haar ‘drieling’ noemde: Gewaagd leven (1996), Lijken op liefde (1997) en Was getekend (1999), nu gebundeld als Onmogelijk moederland.

Roemer wordt in zowel Suriname als Nederland geprezen om haar lef en eigenzinnigheid in het inmiddels uitgebreide oeuvre van poëzie, proza en theaterteksten. De P.C. Hooftprijs werd haar in 2016 toegekend, en in 2021, voor haar hele oeuvre, de Prijs der Nederlandse Letteren. In 2018 verscheen haar roman Gebroken wit, een indrukwekkend portret van de familie Vanta waarin Surinaamse zeden en normen hun indruk achterlaten. In haar jongste roman DealersDochter (2023) verweeft Roemer geraffineerd de levens van vijf personages in thema’s als identiteit en de tegenstellingen tussen Suriname en Nederland.

Shantie Singh zet zich op diverse manieren in voor vrouwenrechten, emancipatie, en de volwaardige erkenning van Nederlanders van nu, waar hun wieg of die van hun ouders ook heeft gestaan. De passie voor deze onderwerpen komt samen in haar werk als schrijfster, storytelling fashionista, verhalend columnist en rondtrekkende schrijfnomade. Je kunt haar kennen de debuutroman Vervoering (2015), fictie gebaseerd op haar eigen familiegeschiedenis met ouders uit Suriname en grootouders uit India.

Thomas de Veen is sinds 2011 literair redacteur bij het NRC Handelsblad, was onderdeel van meerdere literaire jury’s en leverde bijdragen aan verschillende bladen, essaybundels en boeken. Hij studeerde geschiedenis en Nederlands aan de Universiteit van Amsterdam. Over Bea Vianen schreef hij in het NRC, vlak na haar overlijden, lovend dat de schrijfster in staat was ‘een verdeeld Suriname van binnenuit te tonen’.