In 2010 werd het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening afgeschaft: Nederland was af. Vijftien jaar later – en een stikstofcrisis, woningcrisis en nieuw ministerie van VRO rijker – vragen we in De Balie: kunnen we dat eigenlijk nog, ruimtelijke ordening?

In het dichtbevolkte Nederland is grond schaars, en dus duur. De problemen waar boeren, energiebedrijven en woningzoekenden zoal tegenaan lopen, zijn vaak terug te leiden tot één overkoepelend probleem: een gebrek aan grondpolitiek. 

Voorzichtig probeert de overheid de regie op ruimte weer terug te krijgen, na die uit handen te hebben gegeven aan lokale overheden en commerciële partijen. Maar kunnen we dat nog, ruimtelijke ordening? Of dreigt voor Nederland het scenario van een rommelig doe-het-zelf-landschap waar het recht van de sterkste geldt?

De kwaliteit van het Nederlands onderwijs daalt al jaren. Waarom lukt het politici en beleidsmakers niet om daar verandering in te brengen? Hebben wij last van een bestuursinfarct?

Een steeds groter lerarentekort, meer en meer kinderen die laaggeletterd dreigen te gaan afstuderen en groeiende kansenongelijkheid. Al jaren is de dalende kwaliteit van ons onderwijs een onderwerp van grote zorg. Maar desondanks lijkt er niks te veranderen.

Samen met bestuurders en onderwijsprofessionals reflecteren we op het onderwijsbeleid van afgelopen jaren. Waarom lukt het niet om het kwaliteitsniveau in de lift te krijgen?

Ook kijken we naar een aantal hoopgevende lichtpuntjes. Scholen die het tij wel weten te keren en kwalitatief hoog onderwijs bieden binnen het huidige systeem. Welke scholen zijn dit? Wat maakt hen succesvol? En wat houdt ons tegen om dit succes om te zetten in een landelijk beleid?

De overheid wil het aantal jongeren dat zonder diploma school verlaat komend jaar bijna halveren, van 30 duizend schoolverlaters naar 18 duizend. Werken de maatregelen die daarvoor genomen zijn? En sluiten deze aan bij de wensen van jongeren?

We gaan in gesprek met betrokkenen en vooral, jongeren en schoolverlaters zelf. Wat hadden zij nodig om op school te (kunnen) blijven? Hoe wordt de leerplicht hun redding, in plaats van een straf?

Over Jongeren aan zet
De jongeren van De Verrijking voelen zich te weinig gehoord in het publieke debat. Politici en beleidsmakers maken beslissingen voor hen, maar zij zien hun belangen (en die van leeftijdgenoten) amper vertegenwoordigd. In Jongeren aan zet werken de jongeren van De Verrijking samen met programmamakers van De Balie aan deze serie.

Deze serie is mede mogelijk gemaakt door VSBfonds en Fonds21.

Join us for an evening with Paul Murray, author of the internationally acclaimed novel The Bee Sting.

With his compelling family saga The Bee Sting (nominated for the Booker Prize), Irish author Paul Murray broke through to a wider audience. Through the portraits of four family members, Murray explores the rise and fall of social status and the stifling atmosphere of a small rural village, all set against the backdrop of a crumbling Ireland.

With Murray, we discuss blending tragedy with humor, capturing the absurdity of modern life, and analyzing society through the lens of the family novel.

Speakers
Paul Murray (1975) is the author of An Evening of Long Goodbyes (shortlisted for the Whitbread First Novel Award), Skippy Dies (longlisted for the Booker Prize), and The Mark and the Void (winner of the Bollinger Everyman Wodehouse Prize). His latest novel, The Bee Sting, was shortlisted for the 2023 Booker Prize and widely praised for its ambition, humor, and emotional depth. Born and based in Dublin, Murray is celebrated for his ability to blend comedy and tragedy into unforgettable storytelling.

Maaike Meijer (1949) is emeritus professor of Gender Studies, biographer and publicist. She has written about literature, popular culture, feminism and gender theory. In 2011, her biography of M. Vasalis (nominated for the Golden Owl and Biography Prize) was published, and in 2018, that of F. Harmsen van Beek (nominated for the Biography Prize and shortlisted for the Bookspot Literature Prize). In 2023, her book Radeloze helden was published, the imagination of masculinity in literature and film.

Charlotte Remarque (1998) is an editor at De Groene Amsterdammer where she writes reviews and essays. Her work has also appeared in the Volkskrant and De Nederlandse Boekengids. She’s host of the podcast Boeken FM with Ellen Deckwitz and Joost de Vries.

Programmamaker Stefan Malešević gaat in gesprek met filmmaker Luuk Bouwman, onder andere over zijn nieuwste documentaire The Propagandist – over ‘de Nederlandse Leni Riefenstahl’ Jan Teunissen.

Luuk Bouwman is een veelzijdig artiest. Hij regisseerde en co-regisseerde documentaires zoals Gerlach en Allen Tegen Allen, maakte muziekvideo’s, was de director of photography bij films van Dick Verdult, maakte een van de eerste vlogs in de geschiedenis, richtte twee bands op (Cold Void en Aux Raus) en had zijn eigen online-radioshow op Red Light Radio.

In Plein Publiek gaat Stefan Malešević met Bouwman in gesprek. Waar vindt hij inspiratie en focus voor zoveel verschillende ondernemingen? Ook bespreken we zijn interesse in geschiedenis en het gebruik van archiefmateriaal, wat onlangs leidde tot zijn nieuwste film The Propagandist, die dit jaar in première ging op het IDFA.

Het aantal burn-out klachten bij vrouwen neemt toe. Wat zegt dat over hoe we onze samenleving hebben ingericht? Samen met theatermaker Naomi Velissariou onderzoeken we de complexe positie van vrouwen in de moderne maatschappij.

We richten de blik deze avond op de ongeziene ‘mental load’ waar veel vrouwen mee kampen. Belasting door al dan niet geïnternaliseerde verwachtingen, zoals de verwachting dat vrouwen het leeuwendeel van de zorg en opvoeding voor kinderen op zich nemen, het huishouden draaiende houden, ondertussen carrière maken en beantwoorden aan strenge en onrealistische schoonheidsidealen. Welke maatschappelijke structuren en impliciete patronen leiden ertoe dat juist (jonge) vrouwen bovengemiddeld vaak opbranden?

Deze avond is naar aanleiding van de voorstelling HARDKOOR waarin theatermaker Naomi Velissariou haar burn-out onder de loep neemt en als alleenstaande moeder de blinde vlekken en onrealistische verwachtingen van de maatschappij bevraagt.

In August 2024 De Balie, All Rights Reversed Art and The Moscow Times organized Artists Against the Kremlin, a large-scale anti-war and dissident art exhibition featuring over 100 works by Russian-speaking artists opposing war and authoritarianism. Following the successful exhibition there is now a full catalog. Today we present the book and speak with several artists who contributed.

Since Russia’s full-scale invasion of Ukraine in 2022, the number of imprisoned artists in Russia has grown. Artist Sasha Skochilenko spent 2 years in a labor camp for an action where she replaced store price tags with anti-war stickers, including some where the prices were replaced by the number of casualties from the war in Ukraine. The secret services began monitoring artists, conducting interrogations, and threatening searches. As a result, many artists fled Russia, while those who stayed are forced to work underground, constantly risking arrest. Russian protest art remains invisible to both fellow citizens—due to censorship in Russia—and to international audiences. With Artists Against the Kremlin we show and affirm the existence of a broad anti-war movement, in and outside Russia.

About the book
Artists Against the Kremlin features a catalogue of 150+ works, the story behind the exhibition, curatorial essays, and personal insights from the artists through in-depth interviews. Artists Against the Kremlin vol. 1 includes works by Nadya Tolokonnikova (Pussy Riot), Linor Goralik, Sasha Skochilenko, Pavel Krisevich, Danila Tkachenko, Philippenzo, Victor Melamed, Vladlena Sandu, Mikhail Ray, Liza Pushkina, Andrey Bilzho, Sergey Karev, Slava Ptrk, Kuril Chto, the art group Pomidor, and many others.

More info about the book: BOOK: ARTISTS AGAINST the KREMLIN vol.1 | Indiegogo

Programmamaker

Kees Foekema

In samenwerking met

Uitgeverij Koppernik

Wat zeggen niet-uitgevoerde architectonische ontwerpen over de staat van ons land? Dit is de eerste aflevering van een reeks gesprekken naar aanleiding van het opnieuw verschijnen van het essay Nooit gebouwd Nederland door Cees Nooteboom.

Nooit gebouwd Nederland toont aan dat Nederland er heel anders uit had kunnen zien. ‘In het niet gebouwde zien we onszelf zoals we niet geworden zijn’. Hoe zijn we wél geworden? In gesprek met denkers en ontwerpers aan de hand van nooit uitgevoerde plannen.

Met Nederlandse filmmakers gaan we in gesprek over het iconische werk van David Lynch (1946-2025).

Van de zwart-witte body horror Eraserhead (1977) tot de duistere thriller Mulholland Drive (2001): er zijn maar weinig filmmakers die zo’n unieke filmtaal hebben geschreven als de Amerikaanse regisseur en kunstenaar David Lynch, die op 16 januari op 78-jarige leeftijd overleed.

De invloed van David Lynch op de filmwereld is ongekend. Zijn iconische serie Twin Peaks (1990-2017) met dreigende spanning, droomlogica en een volledig eigen esthetiek verzette de grenzen van televisie en inspireerde talloze makers: van die van Fargo tot The Sopranos. 

Niemand maakt betere Lynchiaanse films dan David Lynch zelf. Wat maakt zijn werk zo onnavolgbaar? Nederlandse filmmakers ontleden het werk van David Lynch aan de hand van iconische scènes.

Zou jij een dna-test doen om erfelijke dementie op te sporen? Deze avond onderzoeken we de dilemma’s rondom dna-onderzoek.

Dna-onderzoek onthult steeds meer over wie we zijn en wat de toekomst brengt. Van onze afkomst en gezondheid tot de toekomst van ons ongeboren kind. Het helpt ons om ziekten te voorspellen en preventieve maatregelen te nemen. Maar hoe ver gaan we?

Naar aanleiding van het nieuwe boek Wat vertelt ons DNA van klinisch geneticus Mieke van Haelst gaan we in gesprek over de razendsnelle ontwikkelingen in genetisch onderzoek. Wat weten we nu over genetisch onderzoek. Wat weten we (nog) niet? En wat levert het ons op?

Beeld: Willemien Ebbinge