Wereldster Cesária Évora (1941-2011) was wars van divagedrag. Uit het liefdevolle portret van Ana Sofia Fonseca komt een beeld naar voren van een zangeres die, onder andere door blootsvoets op te treden, nooit haar arme afkomst vergat.

Een zangeres met een diep-melancholieke stem, ‘die komt uit haar binnenste, haar leven en haar land’, zoals iemand in de film zegt. Dat land is het tropische Kaapverdië, waar Évora als tienjarig kind in een weeshuis belandde, omdat haar moeder na de dood van haar man geen zes kinderen kon (op)voeden. Ze liep er na een paar jaar weg en werd cafézangeres. Dat rauwe leven veranderde toen zij op haar vijftigste een wereldster werd. Bijzonder is dat de roem haar niet veranderde. Cesária Évora schetst met archiefbeelden, concertopnamen, interviews en beelden van Kaapverdië een beeld van een vrouw die altijd zichzelf bleef en nooit haar onafhankelijkheid opgaf. Maar ook een vrouw die door haar loodzware jeugd getekend was. ‘Ik geloof niet in dromen’, zegt ze als een interviewer haar vraagt naar haar grootste droom: ‘Vraag me iets anders!’

Roya, een uitgeprocedeerde vluchteling uit Iran, ontvlucht haar asielzoekerscentrum om te voorkomen dat ze terug naar Iran wordt gestuurd. Met alleen een adres op zak hoopt ze een tijdje te kunnen verblijven bij Nassim, een Iraans meisje dat afgewezen vluchtelingen bijstaat. Maar in plaats van Nassim treft ze een jongen die zegt de broer van Nassim te zijn. Hij is de sleutel van het appartement kwijt, zegt hij, dus tot zijn zus terugkeert kan hij de deur niet voor Roya openen. En zo besluit Roya, zonder andere bestemming in het verschiet, in de gang op Nassim te wachten.

De jonge man houdt Roya op afstand, maar zij laat zich niet zomaar wegjagen. Langzaam maar zeker ontstaat er een poëtisch, verbaal spel van afstoten en aantrekken tussen twee mensen die beiden uit hetzelfde thuisland zijn gevlucht, maar desondanks heel anders in het leven staan. Regisseur en scenarist Nafiss Nia vluchtte zelf ruim twintig jaar geleden van Iran naar Nederland: “Die Middag gaat over mij, maar ook over jou. Die Middag gaat over iedereen die op een moment in zijn leven de wanhoop nabij is geweest. Het gaat over de kracht van samenzijn, en dat we het niet zonder elkaar kunnen redden.”

Little Richard: I Am Everything van regisseur Lisa Cortés exposeert het witwassen van de canon van de Amerikaanse popmuziek. De documentaire verheldert de zwarte, queer herkomst van rock ‘n roll, en stelt de eigenlijke schepper van het genre vast: Richard Wayne Penniman, ofwel Little Richard.

Dankzij een reservoir aan archiefmateriaal (interviews en optredens) wordt de complexe innerlijke wereld van Little Richard blootgelegd en het levensverhaal van de icoon met al zijn contradicties ontrafeld. Op uitbundige wijze weten getuigenissen van Penniman zelf, zijn vrienden en familie, muzikale legendes en pionierende zwarte en queer academici een geschiedenis terug te eisen die moedwillig is toegeëigend door witte artiesten en instituten. Deze ode aan Little Richard die een kunstvorm van ultieme zelfexpressie schiep, herinnert ons aan hoe excentriekelingen en buitenbeentjes een kracht kunnen hebben die, wanneer ze de kans gegeven wordt, nieuwe werelden ontgrendelen waarin we allemaal onszelf kunnen zijn.

Naar ware gebeurtenissen. Princess is een 19-jarige zelfverzekerde immigrante die haar geld verdient met tippelen in de bossen rondom Rome. Ze kent het bos op haar duimpje en dealt telkens met de geur van geld, gevaar en gevoelens. Op een dag ziet ze een man paddenstoelen plukken en biedt haar diensten aan, maar daar wil hij niets van weten. Weken later, als ze elkaar weer tegenkomen, zoeken ze, nieuwsgierig naar elkaar, toenadering. Het is het begin van een romantische relatie, maar Corrado’s drang om Princess te redden, staat in de weg.

Sergei Loznitsa stelt in deze archieffilm de vraag: Is het moreel aanvaardbaar om een burgerbevolking in te zetten als oorlogsinstrument? De film ging in 2022 première op het prestigieuze filmfestival van Cannes.

Aurora Mardigianian is pas veertien jaar oud wanneer het grootste deel van haar familie wordt afgeslacht en ze zelf als slaaf wordt verkocht tijdens de Armeense genocide. Als ze eindelijk ontsnapt, vlucht ze naar de Verenigde Staten, waar ze al snel de aandacht trekt van Hollywood. In 1919 speelt ze de hoofdrol in de stille film Auctions of Souls, gebaseerd op haar eigen leven. De film werd een gigantisch succes en Aurora reist de hele wereld over om haar verhaal te vertellen. Intussen gaan de moordpartijen in Armenië nog steeds door en wordt Aurora bijna verzwolgen door de traumatische herbelevingen. Aurora’s Sunrise is een aangrijpende animatiedocumentaire die een licht schijnt op de vaak vergeten Armeense genocide. De film is gebaseerd op Mardiganians memoires en regisseur Inna Sahakyan gebruikt ook archiefbeelden uit de lang verloren film uit 1919 om het onvergetelijke verhaal van Aurora te vertellen.

Op de avond van de Nationale Dodenherdenking vertonen we de ontroerende documentaire De kinderen van Truus. Een ode aan Truus Wijsmuller, een relatief onbekende verzetsheld die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog zo’n 10.000 Joodse kinderen uit de handen van de Duitsers heeft weten te houden.

Dankzij haar onaflaatbare inzet, sluwheid en moed bracht Truus Wijsmuller in de meest zwarte jaren van onze moderne geschiedenis, duizenden kinderen in veiligheid. Haar onderhandelingen in 1938 in Wenen met Adolf Eichmann betekenden een doorbraak in de organisatie die later zou uitgroeien tot één van de grootste reddingsoperaties uit de geschiedenis; de zogenaamde ‘Kindertransporten’. De documentaire laat enkele van de geredde kinderen aan het woord.

Dit programma is mede mogelijk gemaakt door Theater Na de Dam & het V-fonds.

The Killing of a Journalist tells the story of the 2018 murders of OCCRP’s Slovak colleague Ján Kuciak and his fiancée, Martina Kušnírová. An investigative journalist who used leaked police files from the murder investigation to uncover vast corruption at the highest levels of Slovak society.

In 2018, Slovakia was rated amongst the most corrupt countries in the EU. In the same year, the problem of corruption exploded in the eyes of the public when an investigative reporter, Jan Kuciak, and his fiancée were brutally murdered in their home. Kuciak had frightened the political elite by investigating the links between them and organized crime. It sparked national demonstrations and ultimately brought down the government.

During this event we will discuss the documentary and talk about the corruption in Slovakia, concerning the past, present and future of the country that is part of the European Union. How is it that journalists are not safe within the European Union, and how is it possible that such misconduct can happen in our common space?

This programme exists of a conversation about the film The Killing of a journalist. If you want to watch the film: the screenings are Saturday, June 3 on 14:15 and 17:30.

Wist je dat er in een handje grond meer bodemdiertjes leven dan dat er mensen op de aarde wonen? Meer dan acht miljard dus! Wij mensen vertrouwen al duizenden jaren op de bodem. Planten die ons zuurstof maken groeien in de bodem. Ons voedsel komt uit de bodem. Onze huizen zijn gebouwd van materialen (denk aan hout, klei en cement) die uit de bodem afkomstig zijn. Zonder bodem zou het leven zoals wij dat kennen niet bestaan. Maar we kennen deze wereld niet.

De film Onder het Maaiveld Junior brengt daar verandering in en geeft je voor het eerst een inkijkje in de fascinerende wereld onder onze voeten, de basis van ons bestaan. In de film volgen we een groep kinderen die stap voor stap deze wereld ontdekken. Ze beginnen met iew en ah en vinden het maar vies om met hun handen de aarde in gaan. Maar al snel zijn ze de grootste fans van het ondergrondse leven en willen ze meer weten over bomen die met elkaar praten, schimmels die 10 kilometer lang worden, wormen die ieder jaar de hele bodem door hun darmen laten gaan en het microscopische kleine beerdiertje, dat al miljoenen jaren overleefd in onze natuur. Alle bodemdiertjes zijn onmisbaar in de natuur: ze houden de bodem gezond. In de wereld boven de grond leven planten, insecten, zoogdieren en vogels, maar vooral ook veel mensen. Maar er is ook een wereld onder ons, direct onder onze voeten. Een spannende ondergrondse wereld van mollen, larven, wormen, schimmels, bacteriën, pissebedden, spinnen, duizendpoten en veel meer. De meeste bodemdieren zijn klein, maar doen grootse dingen voor de natuur.

De film Onder het Maaiveld Junior neemt je mee op een ondergrondse reis naar allemaal beestjes die je nog nooit gezien hebt! Het bodemleven speelt een ontzettend belangrijke rol in alles wat groeit en bloeit op onze aarde. En het bijzondere is dat je die kleine beestjes ook bij jou in de buurt de bodem gezond houden. Na het zien van de film kijk je op een totaal andere manier naar je eigen omgeving en krijg je zin om zelf aan te slag te gaan. Tegels uit de tuin wippen en de natuur een handje helpen.

Sinds haar man Evert een affaire heeft, woont Foekje in een hotel dat ze zich niet kan veroorloven. Financieel aan de grond bedenkt ze een plan. Het gebied rond haar moeders huis wordt door de gemeente opgekocht voor veel geld, vanwege de stijgende zeespiegel in het gebied. Foekje kan dit bedrag opstrijken door haar moeder Nel een volmacht te laten tekenen. Helaas is Nel een doomsdayprepper, die in haar kelder woont in afwachting van de Apocalyps.

Foekje haalt Evert over om naar het huis van haar moeder te gaan en haar het document te laten tekenen, maar Nel doorziet het plan van haar dochter en sluit ze alle drie op in haar gebarricadeerde bunker. Opnieuw overgeleverd aan de genade van haar moeder, komen gebeurtenissen uit het verleden naar boven. Terwijl de spanningen oplopen, gaat Foekje eindelijk de confrontatie met haar moeder aan. Dan gaat het mis. Heel erg mis.

In al deze relaties staat vertrouwen centraal. Vertrouwen in onze familieleden die misschien gek worden, vertrouwen in de regering die zich misschien tegen ons keert, vertrouwen in de complottheorieën die misschien toch waar blijken te zijn, vertrouwen in partners die beloofden geen affaires meer te hebben, maar juist dat doen.